30 सितंबर 2020
भारत की अंतरराष्ट्रीय निवेश स्थिति (आईआईपी), जून 20201
आज, रिज़र्व बैंक ने जून 2020 के अंत में भारत की अंतरराष्ट्रीय निवेश स्थिति से संबंधित आंकड़े जारी किए।
जून 2020 में भारत की अंतरराष्ट्रीय निवेश स्थिति की मुख्य विशेषताएं
-
जून 2020 में भारत में गैर-निवासियों का निवल दावा लगातार चौथी बार घटकर 345.7 बिलियन अमेरिकी डॉलर हो गया (तालिका 1) ।
-
पहली तिमाही (क्यू 1): 2020-21 के दौरान निवल दावा में 29.7 बिलियन अमेरिकी डॉलर की गिरावट मुख्यतः आरक्षित परिसंपत्तियों में 27.9 बिलियन अमेरिकी डॉलर की वृद्धि के कारण हुई।
-
विदेशी स्वामित्व वाली परिसंपत्तियों, ऋण, विदेशी प्रत्यक्ष निवेश (एफडीआई) और मुद्रा और जमा के घटकों में वृद्धि हुई, जबकि तिमाही के दौरान पोर्टफोलियो निवेश में गिरावट आई।
-
भारत की अंतरराष्ट्रीय परिसंपत्तियों में आरक्षित परिसंपत्तियों की प्रमुख हिस्सेदारी बनी रही (तालिका 2) ।
-
जून 2020 के अनुसार गैर-ऋण देयताओं का हिस्सा तिमाही के दौरान मामूली रूप से बढ़कर 48.9 प्रतिशत हो गया (तालिका 3) ।
(योगेश दयाल)
मुख्य महाप्रबंधक
प्रेस प्रकाशनी: 2020-2021/415
तालिका 1: भारत की समग्र अंतरराष्ट्रीय निवेश स्थिति |
(बिलियन अमेरिकी डॉलर) |
अवधि |
जून-19 (सं) |
सितंबर-19 (आसं) |
दिसंबर-19 (आसं) |
मार्च-20 (आसं) |
जून-20 (अ) |
निवल आईआईपी (क-ख) |
-451.6 |
-436.7 |
-425.1 |
-375.4 |
-345.7 |
क. आस्तियां |
662.2 |
669.5 |
697.9 |
717.0 |
747.9 |
1. प्रत्यक्ष निवेश |
173.2 |
176.2 |
179.7 |
183.0 |
185.4 |
2. पोर्टफोलियो निवेश |
5.0 |
4.5 |
4.8 |
3.8 |
4.3 |
2.1 इक्विटी प्रतिभूतियां |
1.8 |
2.3 |
2.6 |
0.6 |
0.8 |
2.2 ऋण प्रतिभूतियां |
3.2 |
2.2 |
2.2 |
3.2 |
3.5 |
3. अन्य निवेश |
54.1 |
55.0 |
53.4 |
52.4 |
52.5 |
3.1 ट्रेड क्रेडिट |
2.1 |
1.6 |
2.2 |
1.5 |
1.2 |
3.2 ऋण |
9.8 |
7.9 |
6.2 |
6.7 |
7.4 |
3.3 करेंसी और जमाराशियां |
24.2 |
27.6 |
27.1 |
26.0 |
27.8 |
3.4 अन्य परिपरिसंपत्तियां |
18.1 |
17.9 |
17.9 |
18.2 |
16.1 |
4. आरक्षित परिसंत्तियां |
429.8 |
433.7 |
459.9 |
477.8 |
505.7 |
ख. देयताएं |
1113.8 |
1106.2 |
1123.0 |
1092.4 |
1093.6 |
1. प्रत्यक्ष निवेश |
417.6 |
417.1 |
426.9 |
418.2 |
419.3 |
2. पोर्टफोलियो निवेश |
266.8 |
260.2 |
266.7 |
246.7 |
241.6 |
2.1 इक्विटी प्रतिभूतियां |
151.2 |
144.0 |
148.9 |
134.8 |
139.0 |
2.2 ऋण प्रतिभूतियां |
115.6 |
116.2 |
117.8 |
111.9 |
102.6 |
3. अन्य निवेश |
429.3 |
428.9 |
429.3 |
427.5 |
432.7 |
3.1 ट्रेड क्रेडिट |
107.2 |
106.6 |
105.2 |
104.3 |
104.0 |
3.2 ऋण |
173.7 |
174.8 |
177.3 |
179.8 |
184.4 |
3.3 करेंसी और जमाराशियां |
133.8 |
133.1 |
133.3 |
130.8 |
132.9 |
3.4 अन्य देयताएं |
14.5 |
14.4 |
13.5 |
12.6 |
11.4 |
मेमो मद: देयताओं की तुलना में आस्ति अनुपात (%) |
59.5 |
60.5 |
62.1 |
65.6 |
68.4 |
सं: संशोधित. आसं: आंशिक संशोधित अ: अनंतिम पूर्णांकन के कारण संघटक मदों का योग कुल योग में नहीं जोड़ा गया है। |
तालिका 2: भारत की अंतर्राष्ट्रीय वित्तीय आस्तियों और देयताओं की संरचना |
(प्रतिशत) |
अवधि |
जून-19 (सं) |
सितंबर-19 (आसं) |
दिसंबर-19 (आसं) |
मार्च-20 (आसं) |
जून-20 (अ) |
क. आस्तियां |
|
|
|
|
|
1. प्रत्यक्ष निवेश |
26.2 |
26.3 |
25.7 |
25.5 |
24.8 |
2. पोर्टफोलियो निवेश |
0.8 |
0.7 |
0.7 |
0.5 |
0.6 |
3. अन्य निवेश |
8.1 |
8.2 |
7.7 |
7.4 |
7.0 |
4. आरक्षित आस्तियां |
64.9 |
64.8 |
65.9 |
66.6 |
67.6 |
आस्तियां/देयताएँ |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
ख. देयताएँ |
1. प्रत्यक्ष निवेश |
37.5 |
37.7 |
38.0 |
38.3 |
38.3 |
2. पोर्टफोलियो निवेश |
24.0 |
23.5 |
23.7 |
22.6 |
22.1 |
3. अन्य निवेश |
38.5 |
38.8 |
38.3 |
39.1 |
39.6 |
तालिका 3 : भारत के बाह्य ऋण और गैर-ऋण देयताओं का हिस्सा |
(प्रतिशत) |
अवधि |
जून-19 (सं) |
सितंबर-19 (आसं) |
दिसंबर-19 (आसं) |
मार्च-20 (आसं) |
जून-20 (अ) |
गैर-ऋण देयताएं |
49.5 |
49.1 |
49.3 |
48.5 |
48.9 |
ऋण देयताएं |
50.5 |
50.9 |
50.7 |
51.5 |
51.1 |
कुल |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
|