28 सितंबर 2018
भारत की अंतरराष्ट्रीय निवेश स्थिति (आईआईपी), जून 20181
आज, रिज़र्व बैंक ने भारत के अंतरराष्ट्रीय निवेश स्थिति, जून 2018 से संबंधित आंकड़े जारी किए।
जून 2018 में भारत के आईआईपी की मुख्य विशेषताएं
-
भारत पर अनिवासियों के निवल दावे पिछली तिमाही की समाप्ति के स्तर से 13.1 बिलियन अमेरिकी डॉलर तक कम हो गए।
-
भारतीय निवासियों की समुद्रपारीय वित्तीय आस्तियां और भारत में विदेशी स्वामित्व वाली आस्तियां इस तिमाही के दौरान घट गई जिसमें विदेशी स्वामित्व वाली आस्तियों की गिरावट अधिक रही (सारणी 1)।
-
भारतीय निवासियों की विदेशी आस्तियों की गिरावट में, 92.2 प्रतिशत की कमी आरक्षित आस्तियों की कमी के माध्यम से हुई जिससे तिमाही के दौरान प्रत्यक्ष समुद्रपारीय आस्तियों की वृद्धि बढ़ गई।
-
भारत में विदेशी स्वामित्व वाली आस्तियों में प्रत्यक्ष विदेशी निवेश, संविभाग निवेश, ट्रेड क्रेडिट, वाणिज्यिक ऋण और मुद्रा तथा जमाराशियों में व्यापक कमी रही।
-
तिमाही के दौरान अमेरिकी डॉलर के मुकाबले भारतीय रुपए के मूल्यह्रास से जुड़े बड़े मूल्यनिर्धारण प्रभावों से अनिवासियों के निवल दावों पर प्रभाव पड़ा।
-
आरक्षित निधियां जो भारत की अंतरराष्ट्रीय वित्तीय आस्तियों (सारणी 2), ऋण तथा गैर-ऋण देयताओं का दो-तिहाई थी, उनकी कुल देयताओं में लगभग बराबर की हिस्सेदारी रही (सारणी 3)।
-
अंतरराष्ट्रीय वित्तीय देयताओं की तुलना में भारत की अंतरराष्ट्रीय वित्तीय आस्तियों का अनुपात जून 2018 में 60.1 प्रतिशत रहा (एक वर्ष पहले 59.2 प्रतिशत)।
तालिका 1: भारत की समग्र अंतरराष्ट्रीय निवेश स्थिति |
(बिलियन अमेरिकी डॉलर) |
अवधि |
जून-17(सं) |
सितंबर-17(आसं) |
दिसंबर-17(आसं) |
मार्च-18(आसं) |
जून-18(अ) |
निवल आईआईपी (क-ख) |
-400.8 |
-397.5 |
-422.0 |
-419.5 |
-406.4 |
क. परिसंपत्तियां |
582.3 |
600.9 |
613.1 |
632.8 |
612.4 |
1. 1. प्रत्यक्ष निवेश |
151.2 |
153.5 |
155.2 |
157.4 |
160.7 |
2. पोर्टफोलियो निवेश |
2.1 |
2.5 |
2.6 |
2.7 |
1.7 |
2.1 इक्विटी प्रतिभूतियां |
2.0 |
2.4 |
2.3 |
1.2 |
1.5 |
2.2 ऋण प्रतिभूतियां |
0.1 |
0.1 |
0.3 |
1.5 |
0.2 |
3. अन्य निवेश |
42.4 |
44.7 |
46.3 |
48.2 |
44.3 |
3.1 ट्रेड क्रेडिट |
1.2 |
1.3 |
1.6 |
1.7 |
1.4 |
3.2 ऋण |
5.2 |
6.0 |
5.6 |
8.2 |
8.3 |
3.3 करेंसी और जमाराशियां |
18.1 |
19.2 |
20.8 |
20.8 |
16.3 |
3.4 अन्य परिसंपत्तियां |
18.0 |
18.3 |
18.4 |
17.5 |
18.3 |
4. प्रारक्षित परिसंत्तियां |
386.5 |
400.2 |
409.1 |
424.5 |
405.7 |
ख. देयताएं |
983.1 |
998.4 |
1035.1 |
1052.3 |
1018.8 |
1. प्रत्यक्ष निवेश |
353.4 |
364.3 |
377.6 |
379.3 |
372.2 |
2. पोर्टफोलियो निवेश |
251.1 |
254.0 |
267.7 |
272.4 |
254.5 |
2.1 इक्विटी प्रतिभूतियां |
154.9 |
150.1 |
155.7 |
155.1 |
144.4 |
2.2 ऋण प्रतिभूतियां |
96.2 |
103.9 |
112.0 |
117.3 |
110.1 |
3. अन्य निवेश |
378.6 |
380.2 |
389.8 |
400.6 |
392.1 |
3.1 ट्रेड क्रेडिट |
89.6 |
93.6 |
98.4 |
103.2 |
99.6 |
3.2 ऋण |
158.2 |
156.1 |
155.5 |
159.3 |
157.7 |
3.3 करेंसी और जमाराशियां |
118.5 |
118.3 |
123.5 |
126.5 |
124.5 |
3.4 अन्य देयताएं |
12.3 |
12.2 |
12.4 |
11.7 |
10.3 |
मेमो मद: देयताओं की तुलना में परिसंपत्ति अनुपात (%) |
59.2 |
60.2 |
59.2 |
60.1 |
60.1 |
सं:संशोधित. आसं:आंशिक संशोधित अ:अनंतिम पूर्णांकन के कारण संघटक मदों का योग कुल योग में नहीं जोड़ा गया है। |
तालिका 2: अंतरराष्ट्रीय वित्तीय परिसंपत्तियों और भारत की देयताओं की संरचना |
(प्रतिशत) |
अवधि |
जून-17(सं) |
सितंबर-17(आसं) |
दिसंबर-17(आसं) |
मार्च-17(आसं) |
जून-18(अ) |
क. परिसंपत्तियां |
|
|
|
|
|
1. प्रत्यक्ष निवेश |
26.0 |
25.6 |
25.3 |
24.9 |
26.2 |
2. पोर्टफोलियो निवेश |
0.4 |
0.4 |
0.4 |
0.4 |
0.3 |
3. अन्य निवेश |
7.2 |
7.4 |
7.6 |
7.6 |
7.3 |
4. आरक्षित परिसंपत्ति |
66.4 |
66.6 |
66.7 |
67.1 |
66.2 |
परिसंपत्ति/देयताएं |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
ख. देयताएं |
|
|
|
|
|
1. प्रत्यक्ष निवेश |
35.9 |
36.5 |
36.5 |
36.0 |
36.5 |
2. पोर्टफोलियो निवेश |
25.6 |
25.4 |
25.9 |
25.9 |
25.0 |
3. अन्य निवेश |
38.5 |
38.1 |
37.6 |
38.1 |
38.5 |
तालिका 3: भारत के बाह्य ऋण और गैर-ऋण देयताओं का हिस्सा |
(प्रतिशत) |
अवधि |
जून-17(सं) |
सितंबर-17(आसं) |
दिसंबर17(आसं) |
मार्च-17(आसं) |
जून-18(अ) |
गैर-ऋण देयताएं |
50.1 |
49.9 |
50.0 |
49.3 |
49.2 |
ऋण देयताएं |
49.9 |
50.1 |
50.0 |
50.7 |
50.8 |
कुल |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
अजीत प्रसाद
सहायक परामर्शदाता
प्रेस प्रकाशनी : 2018-2019/734
|