l‡]öFZ-]eÞþ]öcÐ_*¼ SÑa_ ÒeþMÐ ( Micro Credit - A Lifeline for the Poor)

1. l‡]öFZ (Micro Credit) LZ ?

l‡]ö FZ jèÁ¤ `eÞþcÐZÒeþ ÒdÐNÐB ]ÞAdÐD\ÞaÐ FZ HaÕ @_ÔÐ_Ô A\ÙL ÒjaÐ, [\Ð bþaÞiÔ[ `ÐBÜ jèÁ¤jq¯Æ aÔayÐeþ HL D`ùÐ], dÐkþÐ NõÐcÑZ, @wà jkþeþ, HaÕ jkþeþÐqfeþ NeÞþa*¼eþ ÒeþÐSNÐeþ lc[Ðeþ ªÆeþL‡ aówÞ LeÞþaÐ jÕÒN jÕÒN ÒjcÐ_*¼eþ SÑa_ ^ÐeþZ ÒhßfÑÒeþ D_ï[Þ AZÞ\ÐH¼¼Ð l‡]öFZ jÕyÐ N‡XÞL HkÞþja‡ j‡aÞ^Ð D`mþ•Æ LeþÐB\ЫÞƼ¼Ð

2. `õd‡SÔ j‡^ kþÐeþ L'Z ?

Ò]hÒeþ 1991 Òeþ ÒkþÐB\ÞaÐ A\ÙL jÕ²ÆÐeþ `õLõÞ¯ÆÐ j‡^ kþÐeþ `eÞþQÐf_Ð jkÞþ[ @=¼Ð=¼Ñ bþÐaÒeþ SXÞ[¼¼Ð HkÞþ jÕ²ÆÐeþ `õLõÞ¯ÆÐ ]éÐeþÐ aÔÐ*¼N‡XÞL l‡]öFZ jÕyÐN‡XÞL‡ LÞcèÐ l‡]öFZ jÕyÐN‡XÞL jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤ÑL‡ D`mþ•Æ LeþÐB\ÞaÐ FZeþ j‡^kþÐeþ _ÞÒS _ÞÀà¤¯Æ LeÞþ\ÐA«ÞÆ ¼¼Ð aÔÐ*¼ N‡XÏÞL aÔ¦ÞÆaÞÒhi*‡¼ Ò]D\ÞaÐ l‡]ö FZ j‡^kþÐeþ `Ëaà `eÞþ afarþeþ eþkÞþa ¼¼Ð

3. l‡]öFZ `ÐBaÐ `ÐBÜ jràþ N‡XÞL LZ ?

aÔÐ*¼N‡XÞL c‡¦Æ bþÐaÒeþ `eÞþ`ÐheþçaÞL @ayÐL‡ Ò]MÞ _ÞS _ÞSeþ FZ jràþÐafÑ eþMÞ\ЫÞƼ¼Ð D`d‡¦Æ FZ J jq¯Æ ÒdÐS_Ð `õª‡Æ[ LeÞþaÐ `ÐBÜ ÒjcÐ_*‡¼ _ÞÒàh ]ÞAdÐBRÞ ¼¼Ð FZ `eÞþcÐZ, FZ ÒdÐNÐZ `ÐBÜ ÒkþD\ÞaÐ Mnà, `eÞþ`Lè jc¯Æ, @_‡L„ÆÐ @a^Þ, HaÕ j„óÆ¦Æ _Ñ[Þ_Þ¯Æc  B[ÔÐ]Þ aÔÐ*¼ cÐÒ_ _ÞÒS _ÞÒS _ÞÀà¤¯Æ LeÞþ`ÐeÞþÒa ¼¼Ð NeÞþacÐ_*¼eþ LóiÞ J @ZLóiÞ LÐdàÔLfÐ` aÔ[Ñ[ ÒjcÐ_*¼eþ aÐj Nókþeþ AahÔL[Ð J D_ï[Þ `ÐBÜ c^Ô l‡]öFZ D`mþ•Æ ÒkþÐB`ÐeÞþa ¼¼Ð

4. jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤Ñ LZ ?

jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤Ñ jcÐ_ A\ÙL J jÐcÐSÞL yÞ[Þ aÞhÞ½¤ DÒ]ÔÐNÑ cÐ_*¼eþ HL `ÕSÞLó[ LÞcèÐ @Z`ÕSÞLó[ jÕyÐ ¼¼Ð HkÞþ DÒ]ÔÐNÑcÐ_ jèBoÐÒeþ, cÞfÞ[ bþÐaÒeþ _Þ¯ÆcÞ[ jèÁ¤ ScÐÒ]B HL `Ð…Þ¤ NW_ Leþ«ÞÆ ¼¼Ð HkþÐ A`Ð[ÓLÐfÑ_ l‡]ö FZ ÒdÐNÐB \ÐH¼¼Ð j®Þ¤fÞ[ D]Ôc [\Ð Ò_ß[ÞL cËmþÔÒaÐ^ jÕyÐeþ `Ð…Þ¤eþ j]‡`ÒdÐN J FZeþ `eÞþÒhÐ^Òeþ jÐkþÐdÔ LeÞþ\ÐH ¼¼Ð

5. jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤Ñ ]éÐeþÐ A\ÙL jkþЯÆL D`amþ•Æ LeþÐBaÐeþ D`LÐeÞþ[Ð LZ ?

A\ÙL jkþЯÆL jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤Ñ ]éÐeþÐ D`mþ•Æ LeþÐNÒmþ @d\Ð LÐdàÔ N‡XÞL LcÞdÞaÐ jkÞþ[ Dbþ¯Æ FZ NõkþÑ[Ð J FZ `õ]Ð_LÐeþÑ*¼eþ Ò]ZÒ_Z J @_ÔÐ_Ô Mnà LcÞdÐH¼¼Ð HkþÐ]éÐeþÐ NeÞþa S_jÐ^ÐeþZ Òahç D`Ló[ ÒkþÐB\ЫÞƼ¼Ð

6. ÒajeþLÐeþÑ ÒjèoÐÒjaÑ jÕyÐ N‡XÞLeþ l‡]öFZ ÒdÐS_ÐÒeþ bËþcÞLÐ LZ ?

ÒajeþLÐeþÑ ÒjèoÐÒjaÑ jÕyÐ N‡XÞL jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤Ñ J aÔÐ*¼ [\Ð l‡]ö DÒ]ÔÐN J aÔÐ*¼ c^ÔÒeþ A\ÙL c^ÔyÞeþ bËþcÞLÐ NõkþZ LeÞþ\ЫÞƼ¼Ð HcÐÒ_ aÔÐ*¼cÐ_*¼ WÐe‡þ ÒcÐVÐ @*¼eþ FZ AZÞ  jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤Ñ [\Ð l‡]ö DÒ]ÔÐN cÐ_*‡¼ FZ `õ]Ð_ LeÞþ\ЫÞÆ ¼¼Ð

7. l‡]öFZeþ jЄõÆ[ÞL Aaä_eþ jËQLÐ*¼ LZ ?

aÔÐ*¼ aÔayÐL‡ NeÞþa cÐ_*¼ `ÐBÜ @^ÞL j$¼f LeþÐBaÐ `ÐBÜ _ÐaÐXà (NABARD) ]éÐeþÐ 1991-92 HL `\ `õ]hàL ÒdÐS_Ð Aeþc÷ LeþÐdÐBRÞ¼¼Ð HkþÐ ]éÐeþÐ aÔÐ*¼N‡XÏÞL‡ jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤Ñ jkÞþ[ jÕd‡¦Æ LeþÐdÐB l‡]öFZ ÒdÐS_ÐL‡ jeþfÑLó[ J @\à`ËZà LeþÐdÐB@RÞ¼¼Ð

eÞþSbàþ aÔÐ*¼ jcªÆ aÔajЯÞÆL aÔÐ*¼N‡XÞL‡ HkÞþ jÕÒdÐN LÐdàÔLõcÒeþ jLõÞ¯Æ @Õh NõkþZ LeÞþaÐ _ÞcÒ«Æ _ÞÒàh_ÐcÐ SÐeÞþ LeÞþR«ÞƼ¼Ð HkÞþ ÒdÐS_Ð AqfÞL NõÐcÔ aÔÐ*¼  HaÕ jcaÐ¯Æ aÔÐ*¼ N‡XÞL‡ c^Ô jÕd‡¦Æ Le‡þRÞ¼¼Ð 31.3.2002 j‡wÐ aÔÐ*¼ N‡XÞL ÒcÐV 4, 61, 478 jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤ÑL‡ jÕd‡¦Æ LeÞþR«ÞÆ HaÕ HkþÐ]éÐeþÐ ÒcÐV 7.87 _Þ¯‡Æ[ NeÞþa `eÞþaÐeþ aÔÐ*¼ ÒjaÐ `eÞþjeþb‡þ¦Æ ÒkþÐB`ÐeÞþR«ÞƼ¼Ð aÔÐ*¼ jkÞþ[ jÕd‡¦Æ ÒkþÐB\ÞaÐ ÒNк¤Ñ c^Ôe‡þ h[LXÐ 90 bþÐN ÒkþDR«ÞÆ ckÞþfÐ ÒNк¤Ñ¼¼Ð jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤Ñ N‡XÞL‡ ÒcÐV 1026,34 ÒLÐVÞ V*¼Ð FZ `õ]Ð_ LeþÐdÐBRÞ HaÕ ÒNк¤Ñ `ÞRÐ 22,240 V*¼Ð `õ]Ð_ LeþÐdÐB\ÞaÐ ÒaÒf, `eÞþaÐeþ `ÞRÐ 1, 316 V*¼Ð FZ `õ]Ð_ LeþÐdÐBRÞ¼¼Ð

_cË_Ð-I Òeþ ÒajeþLÐeþÑ jÕyÐeþ jkþЯÆ[Ð aÞ_Ð h[LXÐ 16 bþÐN jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤ÑL‡ FZ `õ]Ð_ LeþÐdÐBRÞ¼¼Ð

_cË_Ð-II - ÒajeþLÐeþÑ ÒjèoÐÒjaÑ jÕyÐ J @_Ô jÕyÐcÐ_*¼ jkþЯÆ[ÐÒeþ h[LXÐ 75 bþÐN FZ `õ]Ð_ LeþÐdÐBRÞ¼¼Ð

_cË_Ð-III - ÒajeþLÐeþÑ J @_Ô A\ÙL jkþЯÆ[Ð ÒLtõ ]éÐeþÐ h[LXÐ 09 bþÐN FZ `õ]Ð_ LeþÐdÐBRÞ¼¼Ð

HkÞþ ÒdÐS_Ð ]éÐeþÐ eþÐSÔ [\Ð ÒLtõhÐjÞ[ @ÕQfeþ ÒcÐV 488VÞ SÞmîþÐ D`Ló[ ÒkþÐBR«ÞƼ¼Ð HkÞþ ÒdÐS_ÐÒeþ aràþcÐ_ 444 aÔÐ*¼ (44 aÐZÞSÞÔL, 17VÞ ÒajeþLÐeþÑ ) 191VÞ AeþAeþaÞ HaÕ 209 jcaÐ¯Æ aÔÐ*¼, 2155 ÒajeþLÐeþÑ jÕyÐ jkÞþ[  jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤Ñ*‡¼ jÕd‡¦Æ Le‡þR«ÞƼ¼Ð

jÕ`õ[Þ bþÐeþ[Òeþ  jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤Ñ-aÔÐ*¼ jÕd‡¦Æ ÒdÐS_Ð N‡XÞL ak‡þ[ bþÐaÒeþ LÐdàÔ Le‡þRÞ¼¼Ð @_Ô _cË_Ð N‡XÞL A\ÙL FZ `õ]Ð_ `õZÐfÑÒeþ c^Ô LÐdàÔ Le‡þRÞ¼¼Ð

@_Ô j$¼f _cË_Ð N‡XÞL ÒkþmþÐ :

L) HL cÐ^ÔcÞL _cË_Ð dÐkþÐLÞ aÔÐ*¼ _Ñ[ÞÒeþ LÐdàÔ LeÞþ\ÐH¼¼Ð HkþÐ ]éÐeþÐ kÞþ[Ð^ÞLÐeþÑ*‡¼ jÞ^ÐjfM LÞcèР jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤Ñ jkþЯÆ[ÐÒeþ aÔÐ*¼ ÒjaÐ D`mþ•Æ LeþÐdÐB\ÐH¼¼Ð

M) HkÞþ _cË_Ð jÕ`ËÀठaÔÐ*¼ ]éÐeþÐ `eÞþQÐfÞ[ HkþÐ ]éÐeþÐ kÞþ[Ð^ÞLÐeþÑ NGOS/MFIS HaÕ  jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤Ñ jkÞþ[ a‡TþÐcZÐ LeÞþ\ЫÞƼ¼Ð HkÞþ _cË_ÐÒeþ kÞþ[Ð^ÞLÐeþÑ*‡¼ FZ D`mþ•Æ LeþÐBaÐ jkÞþ[ lc[Ð aówÞ _ÞcÒ«Æ jè[§Æ j‡aÞ^Ð `õ]Ð_ LeþÐdÐB\ÐH¼¼Ð

N) HkÞþ _cË_Ð HL aÔ¦ÞÆN[ aÔÐ*¼ _cË_Ð, HkþÐ k‡þH[ L½¤Leþ LÞ«‡Æ HkþÐ ]éÐeþÐ DÒ]ÔÐN N‡XÞL aÞLhÞ[ ÒkþÐB\ЫÞƼ¼Ð 

HkÞþja‡ jèÑLó[Þ `õÐƒÆ _cË_Ð NeÞþa [\Ð @Z jÕNWÞ[ jÕyÐ N‡XÞL‡ FZ `õ]Ð_ LeþÐdÐB\ÐH¼¼Ð [[jkÞþ[ AeþaÞAB jc¯ÆÐ_‡jÐÒeþ aÔÐ*¼ NGOS/MFIS J jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤Ñ N‡XÞLeþ LÐdàÔ []ÐeþM LeÞþ\ЫÞÆ ¼¼Ð $¼f[Ó mþlÔ `õЃÞÆÒeþ j$¼f[Ð cÞfÞ\ÐH¼¼Ð

8. aÞÒ]h aÞ_ÞÒdÐN l‡]öFZ ÒdÐS_ÐÒeþ jÐcÞmþ @RÞ LÞ ?

bþÐeþ[ jeþLÐeþ*¼ ÒOÐiZÐ `[ö [Ð 29,8, 2000 @_‡jÐÒeþ l‡]öFZ/NõÐcÑZ FZ _ÞcÒ«Æ @Z-aÔÐ*¼ A\ÙL jÕyÐ _ÞcÒ«Æ @Z-aÔÐ*¼ A\ÙL jÕyÐ (H_aÞH$¼jÞ), aÞÒ]h aÞ_ÞÒdÐN/aÞÒ]h jcaÐ¯Æ jÕyÐ/`õaÐjÑ bþÐeþ[Ñ¯Æ cÐÒ_ D`d‡¦Æ¼¼Ð HkþÐ ]éÐeþÐ l‡]öFZ ÒdÐS_ÐÒeþ aÞÒ]h jkþÒdÐNÑ[Ð ÒkþÐB`ÐeÞþRÞ¼¼Ð

9. l‡]ö A\ÙL D_ï¯Æ_ `Ð…Þ¤ LZ ?

l‡]ö FZ ]Ð[Ð jÕyÐN‡XÞL NõkÞþ[Ð*¼ FZ Ò]aÐ jkÞþ[ NeÞþaÑ ]ËeþÑLeþZ ÒdÐS_ÐN‡XÞL‡ D—ÐkÞþ[ LeÞþaÐ jkÞþ[ DÒ]ÔÐNLÐeþÑ ÒdÐS_ÐN‡XÞL‡ DjÐkÞþ[ LeÞþaÐ jÒc[ DÒ]ÔÐNÑeþ aÞLÐh ]ÞNÒeþ LÐdàÔ LeÞþ\ÐA«ÞÆ ¼¼Ð D`Ð]Þ[ ]öaÔ _ÞcÒ«Æ AahÔL aSÐeþ [\Ð Òaßi¯ÞÆL sÐ_ ÒL×hf ÒdÐNÐB Ò]B\ЫÞƼ¼Ð ÒLtõÑ¯Æ @\à c§ÆZÐf¯Æ 2000-01 aÒSVÒeþ _ÐaÐXà]éÐeþÐ 100 ÒLÐVÞ V*¼Ð _Þcï LÐdàÔ _ÞcÒ«Æ Mnà LeÞþaÐL‡ yÞeþ LeÞþ\ÞÒmþ

a)      jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤Ñ jbþÔ, jkþÒdÐNÑ NGO, aÔÐ*¼ HaÕ jeþLÐeþÑ jÕyÐ*‡¼ D`d‡¦Æ [ÐmÞþc Ò]aÐ

b)     l‡]ö FZ A\ÙL jÕyÐL‡ `õÐeþc÷ÞL `‡&Þ¼ ÒdÐNÐBÒ]aÐ HaÕ ÒjcÐ_*¼eþ `õÐeþc÷ÞL _Þ@äL‡ bþeþZÐ LeÞþaÐ

c)      jè¯ÖÆ jkþЯÆL ÒNк¤Ñeþ _ÞcàÐZ J aÞLÐh _ÞcÒ«Æ `‡ÕSÞ ÒdÐNÐBaÐ

d)     _Ë[_ kþªÆЫÆeþ sÐ_ ÒL×hf `õª‡Æ[ LeÞþaÐ HaÕ

e)     NÒaiZÐ aÞLhÞ[, `eÞþQÐf_Ð jËQ_Ð [\Ð D_ï[ `õZÐfÑeþ `õÒ¯ÆÐN l‡]ö FZ aÔayÐÒeþ jÕd‡¦Æ LeÞþaм¼Ð

HkÞþ `‡&Þ¼ ]éÐeþÐ jÕyÐeþ aÞLÐh J kþªÆЫÆeþ, `õhÐj_, _Ë[_ `‡ÕSÞeþ jó½Þ¤, jÕyÐeþ lc[Ð J `eÞþcÐZ aówÞ ]ÞNÒeþ jkþЯÆL ÒkþÐB\ÐH¼¼Ð eÞþSbàþ aÔÐ*¼ J _ÐaÐXà `õ[ÔÒL HkÞþ `Ð…Þ¤L‡ 40 ÒLÐVÞ V*¼Ð jkþÒdÐN LeÞþR«ÞƼ¼Ð @_Ô 20 ÒLÐVÞ V*¼Ð 11VÞ jeþLÐeþÑ aÔÐ*¼e‡þ jÕNókþÑ[ ÒkþÐBRÞ¼¼Ð

10. ÒLÒ[ `õLÐeþ l‡]öFZ _ÞÒah bþÐeþ[Òeþ @RÞ HaÕ jÕ`õ[Þ ÒjN‡XÞL ÒLDÜ MjXÐ _Ñ[Þ ]éÐeþÐ `eÞþQÐfÞ[ ÒkþDR«ÞÆ ?

yÞ[Þ _Þcï `eÞþ Òeþ `õ]Ð_ LeþÐNmþÐ ¼¼Ð