ø$emkÂÇ sZKYa	BartER^ erjaBv ÎbÂZqkÂÇ ¢¶hÂn kÂÇra kÂÇaRvkÂÇarE dlr suÂperLsmUhÂ	ÎbÂZqkÂÇ lb lga kÂÇaRvbÂYX>šahÂmUhÂ
1	Îm=elkÂÇ ÎbÂZekÂÇZ ÎsXasmUhÂr ecna„$kÂÇrN ÎbÂZkÂÇsmUqh Îm=elkÂÇ ÎbÂZekÂÇZ ÎsXasmUh ecna„$ kÂÇqraqt dufa ›¶DÂan DÂÚ_XkÂÇ (parameter) maen cla iHect| (kÂÇ) Îln-Îdnr ›¶k#ÂÇet  (1) mDÂY Aar_ en<® bÂgvr ÎlakÂÇskÂÇql saDÂarNqt ÎBag kÂÇra ÎbÂZekÂÇZ ÎsXasmUh ›¶Tm Dy_XkÂÇ hÂbÂ| hÂHR^at jma/MN wkÂÇaiH°f, ÎremqfÌ` ÎsXa Aar_ sZ¢¶h ÎsXasmUh se§eX† hÂ’bÂ|  (2) Red iHÂper iH„$ Îln-qdn smUh ebÂeB§ ÎielBarE Îcqnlt qdKa edqR^ Îtq™ú dr enNvR^r ÎVÂÇøt ÎshÂHqbÂar AnY eLtant ebÂqbÂect hÂ’bÂ| (K) Îln-qdn smUhÂr mUlY ¢¶ahÂkÂÇr/ jnsaDÂarNr lgt ÎhÂaXa kÂÇm mUlYr Îln-qdnr ÎVÂÇøt tlt iHqÒK kÂÇra iH»vsEma, 2R^ manr DÂÚ_XkÂÇ hÂ’bÂ|  (1) ›¶etbÂart 10,000/-fkÂÇaQl ÎremqfÌ` smUhÂ|  (2) ›¶etbÂart 10,000/-fkÂÇatQkÂÇ kÂÇm mUlYr sZ¢¶hÂsmUhÂ| (ebÂqdLE mUìar Îln-qdnr ÎVÂÇøt 500 ilar ÂpRYv™ú|) iHqÒeKt dufa DÂÚ_XkÂÇ Anuser kÂÇaRYvkÂÇarE dql tlt edR^a Îm=elkÂÇ ÎbÂZekÂÇZ ÎsXar suÂpaerLsmUh taelkÂÇaBu„$ kÂÇerqC| ø$emkÂÇ sZKYa jma Aacen s<ÇpkÂÇvER^ ÎsXa 1 ÎckÂÇ` bÂhÂEr suebÂDÂa 2 Âpac` bÂukÂÇ iHelR^ahÂH edR^a nahÂHbÂa neT/ÎbÂqlÌ` caefvePÂÇqkÂÇf iHelR^ahÂH edR^a| 3 nkÂÇl Âpac` bÂukÂÇ bÂa neT iHelR^ahÂH edR^a| 4 w ef wm` kÂÇaivsmUhÂ| 5 ÎiebÂf kÂÇaivsmUh (hÂHqlkÂÇÉenkÂÇ` ÎckÂÇ`)| 6 BU„$an bÂaetlkÂÇrN| 7 ÎbÂqlÌ` Anusáan| 8 wkÂÇaiH°f` bÂákÂÇrN| 9 ÎckÂÇ` GUrahÂH edR^a-A™úrN( BU„$anr bÂaqb ¢¶hÂn kÂÇra ÎckÂÇ`) 10 >¤aVÂÇr ›¶tYaR^n|   MN wkÂÇaiH°f s<ÇpkÂÇvER^ 11 ÎdR^hÂEntar ›¶manÂpø|   ÎremqfÌ` suebÂDÂasmUh (AnY ÎbÂZkÂÇr ÎRaqged ÎhÂaXa ÎremqfÌ` smeú¤qt) (fkÂÇa nahÂHbÂa ebÂqdLE mUìa)| 12 eimaâ` ÏaPÂ`Çf- iHelR^ahÂH edR^a| 13 eimaâ` ÏaPÂ`Çf- bÂaetl kÂÇra| 14 eimaâ` ÏaPÂ`Çf- ÂpunjvEeXtkÂÇrN| 15 eimaâ` ÏaPÂ`Çfr nkÂÇl iHelR^ahÂH edR^a| 16 BU„$an AaqdL- iHelR^ahÂH edR^a| 17 BU„$an AaqdL- bÂaetl kÂÇrN| 18 BU„$an AaqdL- ÂpunjvEeXtkÂÇrN| 19 BU„$an AaqdL- nkÂÇl iHelR^ahÂH edR^a| 20 Îfel¢¶aePÂÇkÂÇ` A™úrN- iHelR^ahÂH edR^a| 21 Îfel¢¶aePÂÇkÂÇ` A™úrN- bÂaetl kÂÇrN| 22 Îfel¢¶aePÂÇkÂÇ` A™úrN- nkÂÇl iHelR^ahÂH edR^a| 23 hÂHqlkÂÇ`ÉenkÂÇ` smaqLaDÂn ÎsXar Ñara BU„$an (hÂH,ec, wc`) 24 raòER^ smaqLaDÂn eneDÂr Ñara A™úrN (wn wPÂÇ hÂH ef) Aar_ hÂHqlkÂÇ`ÉenkÂÇ` eneDÂr Ñara (hÂH wPÂÇ ef) A™úrN|   sZ¢¶h ebÂSR^kÂÇ ÎsXasmUh 25 >šanER^ ÎckÂÇ`smUhÂr sZ¢¶hÂ| 26 bÂehÂ] >šanER^ ÎckÂÇ`smUhÂr sZ¢¶hÂ| 27 ÎckÂÇ` GurahÂH edR^a - bÂahÂY™úkÂÇrN (sZ¢¶hÂr bÂaqb jma edR^a ÎckÂÇ`)| oÂprr taelkÂÇaKn magvdLvnr nmunaqh maqTan, KreC maer ÎcaXa ebÂDÂr nhÂR^| ÎbÂZkÂÇsmUh iHÂpqBa„$ar eBe„t Aeter„$ ÎsXa ehÂcaqb se§eX† kÂÇqr ÎRn|	kÂÇaRvkÂÇrE dql iHqÒK kÂÇra ›¶DÂan DÂÚ_XkÂÇr eBe„t Îm=elkÂÇ ÎbÂZekÂÇZ ÎsXa ecna„$ kÂÇerbÂQl ÎbÂZkÂÇ smUhÂkÂÇ ÂpramLv edR^a hÂ’l| kÂÇaRvkÂÇrE dlr Ñara ecna„$ kÂÇerbÂQl ÎbÂZkÂÇsmUqh iHect bÂuel ebÂqbÂcna kÂÇra Aeter„$ ÎsXa smUhÂqkÂÇa enjabÂbÂER^aQkÂÇ Îm=elkÂÇ ÎsXar Aaotat A™úBuv„$ kÂÇerb ÂpaerbÂ|
2	se§eX† sam¢¶Er Âpermanr bÂaehÂrt Îm=elkÂÇ ÎbÂZekÂÇZ ÎsXa ›¶dan ekÂÇCuman ÎbÂZqkÂÇ ÎsXa Ë{¨Â ›¶etqfa Îgafr sam¢¶Et nahÂHbÂa ÎsXar ÎVÂÇøt DÂaRvY nkÂÇqr| sam¢¶E Aar_ ÎsXasmUh TUÂpahÂH lR^ Aar_ ¢¶ahÂkÂÇskÂÇlkÂÇ TUÂpqt ›¶dan kÂÇqr| ÎbÂZkÂÇsmUqh whÂH kÂÇaRYvqbÂarr bÂaqb ˻ sud AaR^ ehÂcaqb AadaR^ kÂÇqr| ÎbÂZkÂÇ smUqh ¢¶ahÂkÂÇr wkÂÇaiH°fr iH•ctr gix ÎbÂqlÌr AaDÂart Îmafa AZkÂÇr sud ›¶a¸ kÂÇqr bÂa kÂÇm Âpermanr ÎbÂqlÌr bÂaqb Ë{¨Â DÂaRYv kÂÇqr| Îm=elkÂÇ ÎsXa ›¶dan s<ÇpkÂÇvt ÎbÂZkÂÇsmUhÂr iHqÀLY eneØt ÎhÂaXa iHect ÎR ÎsXa smUh iHect mUlYt ¢¶ahÂkÂÇskÂÇlkÂÇ Â›¶dan kÂÇra iHect|	Îm=elkÂÇ ÎbÂZekÂÇZ ÎsXasmUh RqTaect mUlY/ Ë{¨Âr ebÂenmR^t iHÂplî ÎhÂaXar bÂYX>ša kÂÇer Aar_ ÎsXa kÂÇqraqt se§eX† sam¢¶Er Âpersrr bÂaehÂrqta Îm=elkÂÇ ÎsXasmUh AagbÂIxahÂH ÎbÂZkÂÇsmUqh kÂÇaRvkÂÇarE dlr suÂpaerLsmUh kÂÇaRvkÂÇrE kÂÇerb Âpaqr|
3	ÎsXa Ë{¨Â en»avrN Aar_ tTYr Aadan-›¶dant OectY eneØtkÂÇrNr mUl nEetsmUh  kÂÇ) bÂYe„$ ebÂqLSQl AagbÂqIxaXa Îm=elkÂÇ ÎsXar bÂaqb wqnkuÂÇXa enerKt ÎsXa Ë{¨Â DÂaRYv kÂÇerbÂ, eR enerK wqkÂÇ DÂrNr ÎsXar bÂaqb AbÂYe„$gt ÎVÂÇøt DÂaRYv kÂÇra enerKtQkÂÇ kÂÇm hÂR^|  K) ebÂqLS Îå¶nEr bÂYe„$ ebÂqLSQl (ÎRqn- ¢¶amaÌlr bÂYe„$, ÎÂpÌn ÎBagE, Îj‡ nagerkÂ) AagbÂqIxaXa Îm=elkÂÇ ÎsXar bÂaqbÂ, AnYanY bÂYe„$ ebÂqLSQl, AagbÂqIxaXa Îm=elkÂÇ ÎsXar bÂaqb DÂaRvY ÎsXa-Ë{¨Âr ctvr tulnat AeDÂkÂÇ shÂj ctvt ÎbÂZqkÂÇ ÎsXa-Ë{¨Â DÂaRvY kÂÇerbÂ|  g) bÂYe„$ ebÂqLSQl AagbÂqIxaXa Îm=elkÂÇ ÎsXar bÂaqb ÎbÂZqkÂÇ ÎsXa-Ë{¨Â en»varN kÂÇerbÂ- Redqh ÎshÂH ÎsXa-Ë{¨Â RTaTv Aar_ Rue„$ÂpUNv hÂR^|  G) bÂYe„$ ebÂqLSQl AagbÂqIxaXa Îm=elkÂÇ ÎsXar bÂaqb fkÂÇar Âpermanr oÂprt enBvr kÂÇer ›¶bÂ#e»gt Krc samer Aar_ sqbÂav•c sEmar ADÂEnt ÎbÂZqkÂÇ ÎsXa-Ë{¨Â en»varN kÂÇerbÂ|  \) ÎbÂZqk bÂYe„$gt ¢¶ahÂkÂÇskÂÇlkÂÇ smÇqR^ smÇqR^ shÂjqt ÎdKa ÎÂpaXa FahÂHt, Îm=elkÂÇ ÎsXasmUhÂr ÎVÂÇøt ›¶qRajY Ë{¨r ebÂtZ tTYr sml ÎRagan DÂerbÂ|  c) ÎsXa-Ë{¨r ÎVÂÇøt ›¶™>aeXt sal-slen s<ÇpqkÂÇv bÂYe„$gt ¢¶ahÂkÂÇQl ÎbÂZqkÂÇ AagtER^a jannE edbÂ|  C) bÂYe„$ ebÂqLSQl AagbÂqIxaXa ÎsXar bÂaqb ÎbÂZqk tì_Âp Ë{¨Âqh AadaR^ kÂÇerbÂ, eRqfar ÐataqTv ¢¶ahÂkÂÇskÂÇlQl jannE edR^a ÆhÂqC|  j) wkÂÇaiH°fr Âpra bÂa ÎkÂÇaqna Îln-Îdnr Âpra ÎsXa Ë{¨Â AadaR^ kÂÇqraqt ÎbÂZqkÂÇ iHÂpRu„$ Âp»etqr ¢¶ahÂkÂÇkÂÇ Ðat kÂÇerb laegbÂ| Red ÎbÂZqkÂÇ enqj calu kÂÇra ÎkÂÇaqna Îln-Îdnr ÎVÂÇøt nuYntm TaekÂÇb lga iHÑ#„ DÂn naTaqkÂÇ bÂa kÂÇmQkÂÇ TaqkÂÇ, ÎtqnhÂql ÎbÂZqkÂÇ skÂÇqla AX>šaqt bÂaDÂYtamUlkÂÇ BaqX ¢¶ahÂkÂÇkÂÇ Ðat kÂÇerb laegbÂ|	ÎsXa-Ë{¨Â en»arN Aar_ Aadan-›¶dant OHectY eneØtkÂÇrNr mUl nEetsmUhÂ, kÂÇaRvkÂÇarE dql ÎGaSna kÂÇra mqt ÎbÂZkÂÇsmUqh ¢¶hÂn/ AnusrN kÂÇerb ÂpaerbÂ|
4	AXgtkÂÇrN Aar_ ÎsXa-Ë{¨Âr ebÂÐe¸ ¢¶ahÂkÂÇskÂÇlkÂÇ ÎsXa-Ë{¨ s<ÇpqkÂÇv sbÂvaq¢¶ sjag kÂÇer Îtala Aar_ ¢¶ahÂkÂÇskÂÇlQl jaer kÂÇra ÂpUbÂv jannEr eBe„tqh ÎsXa-Ë{¨ smUhÂr sal-slen kÂÇaRvkÂÇrE kÂÇra- whÂHqfa AXqLYhÂH kÂÇrNER^ ebÂSR^| Ë{¨Âr sal-slenr ÎVÂÇøt ›¶qtYkÂÇ bÂYe„$gt ¢¶ahÂkÂÇQl jannE edR^ar ›¶qR^ajn nahÂH, ekÂÇR^qna hÂH bÂYR^bÂÓl Aar_ AbÂa™>Xsët Æh Âpqr| kÂÇaRvkÂÇrEdlr es»a™ú mqmv- seFkÂÇ AXgtkÂÇrNr AqTv ÎbÂZkÂÇsmUqh tlt iHqÒeKt ¢¶ahÂkÂÇr ›¶qR^ajn smUh s<ÇpUnvBaqX >¤EkÂÇar kÂÇerb Aar_ ÎshÂHsmUh ÂpUrN kÂÇerbÂQl RTasaqDÂY subÂYX>ša ¢¶hÂn kÂÇerbÂ|  kÂÇ) ÎsXa-Ë{¨smUhÂr ebÂSqR^ AXgtkÂÇrN: ¢¶ahÂkÂÇskÂÇl Raqt Ë{¨Â s<ÇpqkÂÇv sjag hÂR^, tar bÂaqb ÎbÂZkÂÇsmUqh wbÂar ÎsXa-Ë{¨ÂsmUhÂr ebÂSqR^ ›¶car kÂÇrar enR^m maen clar We•CkÂÇ bÂYX>ša (option) ebÂqbÂcna kÂÇerb Âpaqr| ntun ¢¶ahÂkÂÇskÂÇl s<ÇpkÂÇvQl AhÂar Aar<©nEqt ÎsXa-Ë{¨ÂsmUhÂr ebÂSqR^ AXgt kÂÇrar ›¶qR^ajn| erjaBv ÎbÂZkÂÇr enqdvLna Anuser ÎXbÂ` cahÂHft ›¶dLvn kÂÇra jnnE PÂÇlkÂÇt Ë{¨ÂsmUh ›¶dLvn kÂÇrar ›¶qR^ajn Aar_ bÂater kÂÇakÂÇtt ebÂÐaÂpn edR^ar ›¶qR^ajn ; Raqt ¢¶ahÂkÂÇ/ jnsaDÂarNr majt sZbÂad ›¶saert hÂR^| ÎsXa Ë{¨ÂsmUhÂr ebÂSqR^ ebÂeB§ ›¶k#ÂÇetr ¢¶ahÂkÂÇkÂÇ Ðat kÂÇerbÂQl RqTaÂpRu„$ Âp»et bÂYXhÂarr ›¶qR^ajn|   K) Ë{¨ÂsmUhÂt ›¶BaX ÎÂpqlaXa sal-slenr jannE jaerkÂÇrN Ë{¨ÂsmUhÂr ÎkÂÇaqna sal-slen bÂa™>XaeR^t kÂÇerbÂQl ¢¶ahÂkÂÇkÂÇ kÂÇqmo 30 ednr ÂpUbÂv jannE edR^ar ›¶qR^ajn| sal-slen kÂÇrar ÎVÂÇøt ¢¶ahÂqkÂÇ hÂH•Canuser clar bÂYX>ša TkÂÇa ›¶qR^ajn Aar_ Red ¢¶hÂn kÂÇra nhÂR^, ÎtqnhÂql ÂpUqbÂva„$ 30 ednr eBtrt ÎkÂÇaqna Krc nBÂraQk ÎbÂZkÂÇr lgt s<ÇpkÂÇv eC§ kÂÇrar ›¶qR^ajn| ÎbÂZqkÂÇ sal-slenqbÂar bÂater kÂÇakÂÇtt ebÂÐaÂpn AakÂÇaqr ›¶car kÂÇraqfa We•CkÂÇ bÂYX>ša ehÂcaqb ebÂqbÂcna kÂÇerb Âpaqr| ¢¶ahÂkÂÇr lgt kÂÇra eR ÎkÂÇaqna ÎRagaqRagr Æsqt sal-slen s<ÇpkÂÇvER^ sZbÂaqda A™úBvU„$ kÂÇrar ›¶qR^ajn| ÂpUbÂvr 30 ednt ›¶qRajY ÎhÂaXa skÂÇqla DÂrNr sal-slen, jannE PÂÇlkÂÇ Aar_ lgqt ÎXbÂ`cahÂHfqta >p†r*Âpt ›¶deLvt ÎhÂaXa dkÂÇvar|	¢¶ahÂkÂÇskÂÇlkÂÇ ÎsXa-Ë{¨Â s<ÇpqkÂÇv sbÂvaq¢¶ sjag kÂÇer Îtala, Aar_ ¢¶ahÂkÂÇskÂÇlQl ÂpUbÂv jannEr eBe„tqh ÎsXa-Ë{¨ smUhÂr sal-slen kÂÇaRvkÂÇrE kÂÇra ebÂSR^ eneØt kÂÇerbÂQl ÎbÂZkÂÇ smUqh ÂpdqVÂÇÂp ¢¶hÂn kÂÇerb Âpaqr|
5	AnYanY suÂpaerLsmUh  (kÂÇ) ÎsXa-Ë{¨Â ebÂSR^kÂÇ ojr-AaÂpe„r ÎVÂÇøt ›¶etebÂDÂanr ø$efsmUh dEGvkÂÇal bÂYaÂpE cla Aadan-›¶danr ÂpRYvaR^ ø$emkÂÇ A¢¶getqkÂÇ samer ÎbÂZkÂÇ smUhÂr ø$efÂpUnv ojr-AaÂpe„r ›¶etkÂÇaqr qbÂe\kÂÇZ ÎlakÂÇÂpal/ BartER^ erjaBv ÎbÂZkÂÇ ÂpRvY™ú tEÊtr Æh enqt= AeBqRag smUqh eLqraBagt AX>šan kÂÇerqCQg| ÎshÂH getqkÂÇ ÎbÂZkÂÇsmUqh wkÂÇDÂrNr kÂÇqFar ojr-AaÂpe„ enbÂarkÂÇ Îm=elkÂÇ nEet (eBe„) Aar_ saDÂn Âp»et AahÂrN kÂÇrar ›¶qR^ajn ÆhÂqC, Raqt ÎtoqlakÂÇr skÂÇqla ¢¶ahÂkÂÇqr ojr-AaÂpe„smUhÂr KrtkÂÇEr^a ›¶etkÂÇar FahÂHqt ÎÂpaXaqfa eneØt hÂR^| (2) ATvQnetkÂÇ eLVÂÇa kÂÇaRvkÂÇarE dql suÂperL kÂÇqr ÎR ÎbÂZkÂÇr iHzÂpadn s<ÇpqkÂÇv ÂpUnvaZg Ka-KbÂr Aar_ ÎshÂHqbÂarr ›¶qR^ag s<ÇpqkÂÇv ¢¶ahÂkÂÇskÂÇlkÂÇ Ðat kÂÇerb laegbÂ, Raqt ¢¶ahÂkÂÇskÂÇql ÎtoqlakÂÇr iHzÂpadnr enbÂvacn s<¤qá ÎkÂÇaqna ebÂedt es»a™ú lb Âpaqr|	2 nZ ™><©t iHqÒeKt ojr-AaÂpe„r ›¶etebÂDÂan s<¤áER^ suÂpaerLsmUh Aar_ ATvQnetkÂÇ eLVÂÇar suÂpaerLsmUh ÎbÂZkÂÇ smUqh kÂÇaRvkÂÇrE kÂÇerb Âpaqr|