;wM"s/ tkbh vhfbzr gqDkbh eh j?
<
;wM"s/ tkbh vhfbzr gqDkbh
(n?BHvhHn?;H) fJe fJb?eNq'fBe gb/N ckow j? fi; Bkb ;oekoh ;feUoNhnK d/ XB ok;ah
wkofeN d;skt/iK dk b?D-d/D ;[ftXk iBe j[zdk j?.
n?BHvhHn?;H w?IpoK d[nkok
p'bhnK|fpB? gZsoK Bz{ fJb?eNq'fBe sohe/ Bkb g/;a eoB Bz{ ;[ftXkiBe pBkJ/rh sK
fe Gkosh foiaot p?_e d[nkok fBbkwh s/ cb'N/;aB okjhI ;oeko Bz{ w[Zy o{g ftu
ikoh ehsk ik ;e/. w?IpoK ftueko j'J/ ;"fdnK d/ y[d n?; ih n?b NqK;co ckow
d/D dh gqDkbh n?BHvhHn?;Hn?; d/ bkr{ j'D Bkb ysw j' ikt/rh. n?BHvhH n?;H gpfbe
v?N nkfc; dh ;feUoNh ;?Nbw?IN gqDkbh th T[gbZpX eo/rh fi; Bkb ;oekoh ;feUoNhnK
;w/s yikBk fpbK, nkT{N jkJhN ns/ ohg'; d'B'I d/ b?D-d/D dh ;?Nbw?IN ;[ftXkiBe
pD ikt/rh.
2H2 n?BH vh n?; d/ w?Ipo e'D j' ;ed/ jB
<
n?BHvhHn?;H fJe pzd ygseko ro[g B?Ntoe
ªfJBfcfBN« dh tos'I ;zuko p?ep'B ti'I eo/rh. fJ; bJh n?BHvhHn?;H dh w?Ipof;ag
ªfJBfcBN« d/ w?IpoK se ;hws j?. fJBfcBN dh w?Ipof;ag ftu nko phHnkJhH e'b
n?;HihHn?bH nzs| iK ukb{ yksk y'jbDk gt/rk iK fit/I fe ;w/I ;w/I s/ fBoXkos
ehsk ik ;edk j?.
2H3 eh fciheb n?;HihHn?b ckow
n?BHvhHn?;H d/ ekoi;ahb j'D d/ ;zdoG ftu tos/ iKd/ ofjDr/.
jK, G"fse n?;HihHn?bH ckow
e/tb n?BHvhHn?;H d/ w?IpoK s/ r?o-w?IpoK ftueko ;"fdnK d/ ;?Nbw?IN bJh
tos/ iKd/ ofjDr/. fJe tko id'I n?BHvhHn?;H g{oB s"o s/ ekoi;ahb j' iKdh
j?, sK Gkosh foiaot p?_e, n?;HihHn?bH ykfsnK ftu ;?Nbw?IN d/ T[d/;aK bJh
n?;HihHn?b NqK;co ckow dh fciheb tos'I Bz{ pzd eoB s/ ftuko eo ;edk j?.
2H4 eh gqDkbh ftu ;akfwb ehs/ rJ/
;"d/ Bz{ oZd ehsk ik ;edk j? <
fJe tkoh fBgNkok eosktK dh wBi{oh
fdZsh rJh j't/, ;'d/ Bz{ oZd eo ;edk j? fi; Bz{ gqDkbh ftu dkfyb ehsk frnk
j't/.
2H5 ;thfeqs ;"fdnK Bz{ g{oB o{g
ftu oZd eoB bJh w?IpoK Bz{ fejVhnK nkg;aBK T[gbZpX j'DrhnK <
fJ; gVkn ftu i/eo ;?Nbo fJe tko
;Zd/ dh wBi{oh fwb iKdh j? sK fJ; Bz{ oZd BjhI ehsk ik ;edk. nrb/ gVkn ftu id'I
n?BH vhH n?;H Bz{ ;feUoNh ;?Nbw?IN T[g-gqDkbh ftu ;akfwb ehsk iKdk j?,
;"d/ d/ oZd eoB dk T[gpzX i/eo ;"d/ dhnK d'BK fXoK (co'ys
eosk|yohddko) d[nkok ;?Nbw?IN dh fwsh s'I gfjbK ehsk iKdk j?. go nfijk fBoXkos
;wK YKu/ noEks fBgNko/ dh fwsh s'I gfjbk ehsk ikt/rk. ;?Nbw?IN dh fwsh s/
;"d/ Bz{ oZd eoBk ;zGt BjhI j?.
2H6 toswkB ;w/I, n?;HihHn?bH ckowK Bz{
seBheh nXkoK fit/I fe eboeh rbshnK bJh oZd ehsk ik fojk j?. T[go'es ;zdoG ftu
T[j fejV/ jkbks jB i' fe n?BHvhHn?;H d/ ;"d/ Bz{ oZd eo ;ed/ jB <
gqDkbh ftu nB[e{bsk iKu Bz{ gfjbK
jh ehsk ik fojk j?. fJ; bJh T[go'es nXkoK s/ ;"fdnK Bz{ oZd eoB dk e'Jh
ekoB BjhI j?. go tgkoefXoK ftu nkoHphHnkJhH ftu Bk ekch czvK|;feUoNhnK d/ nXko
s/ ;"fdnK Bz[{ oZd ehsk ik ;edk j? < go ;hH;hH nkJh n?b ehs/ rJ/
Nq/vK|fiBQK dh fog'oN ;oekoh ;feUoNhnK s/ yikBk fpbK ;w/s (fog' ns/
nkT[{NokJhN) d/ ;pzX ftu ehsh rJh ;?Nbw?IN rozNh d/t/rh.
2H7 eh e'Jh w?Ipo nkoHphHnkJh ftu
n?;HihHn?b yks/ dh ;fEsh Bz{ nkB bkJhB s/ d/yD, ikfJi eoB bJh n?BH vhH n?;H ftu
nkgDh p?e nkfc; gqDkbh Bz{ i'V eo ;edk j? <
;feUoNh d/ ekoBK eoe/ w?Ipo dh p?Ie
nkfc; gqDkbh ekoB w?Ipo tb'I e'Jh f;ZXk fBt/;a BjhI j' ;edk. go gqDkbh, w?IpoK
dh woih s/ fGzB fGzB ;wK nzsokbK s/ (;Zdk nzefVnK bJh) Uo/eb thT{ nkg;aB« iK
cb?N ckJhb vkT{B ;j{bs fdzdh j? fi; dh tos'I w?IpoK d[nkok nkgDhnK p?e nkfc;
gqDkbh dh J/HghHnkJhH dh f;oiBk ehsh ik ;edh j?. gfjb/ gVkn ftu n?BH vhH n?;H
gqDkbh ftu n?;HihHn?bH yksk ;fEsh ikDekoh T[gbZpX BjhI j?.
2H8 n?B vh n?; okjh_ fe; gqeko d/ Nq/v
fBoXkos ehs/ ikDr/ <
n?BHvhHn?;H ;feUoNh ;?Nbw?IN gqDkbh
ftu fJzNoc/; T[gbZpX eo/rh. yikBk fpbK ns/ ;oeko dhnK fwsh tkbhnK ;feUoNhnK
;ko/ ohg' ns/ nkT{NokJhN b?D d/DK (e/Idoh ns/ oki ;oekoK) dk fBgNkok n?B vhH
n?; okjhI j't/rk.
2H9 eh ekb XBok;ah | B'fN; XBok;ah, ;h
ghi ns/ ;h vhia ftu n?BH vhH n?;H Nq/vK dh ;?Nbw?IN dh jwkfJs eo/rh <
n?BH vhH n?;H, ghHvhHUH fty/
;feUoNh ;?Nbw?IN f;;Nw ;?Nbw?IN fJzNoc/; bJh, Gkosh foiaot p?_e, ;oekoh
;feUoNhnK ns/ yikBk fpbK (nkT{N okJhN s/ ohg';) d/ ;pzX ftu b?D d/Dk dh
;?Nbw?IN dk T[gpzX eodk j?. j'o wBh wkofeN d;skt/iK dh ;?Nbw?IN w"i{dk
ftXhnK nB[;ko j't/rh.
2H10 eh ekog'o/N pkvK dk n?BHvhHn?; s/ tgko
ehsk ik ;edk j? <
toswkB ;w/I T[j d;skt/i i'
nkoHphHnkJhH o?r{b/Noh nfXeko y/so ftu jB dh ebgBk n?B vh n?; gb/N ckow s/
Nq/fvzr bJh ehsh rJh j?. fJBQK ftu ;oekoh ;feUoNhnK s/ wBh wkofeN d;skt/i - ekb
B'fN;. fwnkdh XB ok;ah, ;h ghi ;h-vhi ns/ ;oekoh ;feUoNhnK ftu ohg' ;akfwb jB.
fJ; bJh ekog'o/N pksK dk Nq/v n?B vh n?; s/ BjhI ehsk ik ;edk j?.
2H11 eh w?Ipo po'eoi nkc n?e;u/fii okjhI
ehs/ ;ZfdnK Bz{ n?BH vhH n?;H s/ ;?Nbw?IN bJh ;g'oN ehsk ik ;edk j? <
B?;aBb ;Nke n?e;u/Ii, pzp/ ;Nke
n?e;u/Ii d/ w?IpoK ftueko ehs/ ;ZfdnK Bz{ n?BHvhHn?;H ftu ;akfwb ehs/ ikD s/
e'Jh gkpzdh BjhI. go nfij/ ;ZfdnK dh fog'oN e/tb n?B vh n?; w?IpoK d[nkok
ghHvhHUH Gkosh foiaot p?_e ftu n?BH vhH n?;H okjhI fBgNko/ bJh ehsh ikt/.
2H12 eh dbkb n?BHvhHn?;H d/ w?Ipo pD
;ed/ jB <
n?BHvhHn?;H bJh p[fBnkdh b'V
fJBfcfBN dh w?Ipof;ag j?. feT[Ife ªfJBfcBN« dh w?Ipof;ag T[BQK j'Idk se ;hws j?
fiBQK e'b n?; ih n?; ns/ iK ukb{ yksk nkoHphHnkJhH e'b j? id'I ;w/I ;w/I s/
fBoXkos ehsk ik ;edk j?, dbkb n?B vh n?; d/ w?Ipo pDB bJh :'r BjhI jB.
2H13 eh n?B vh n?; n?gbhe/;aB ;kcNt/no
dh tos'I ehsh ik ;edh j? i/eo n?B vh n?; d/ fe;/ w?Ipo d/ ªcozN s/ p?Ie nkfc;«
fJe' ;afjo ftu d' tZy' tZyo/ ;EkBK iK tZy tZy ;afjoK ftu j'D <
n?B vh n?; ;'cNt/no gfjb/ o{gKso
BzH n?BHJ/Hn?BH tksktoD noEks fJe' y/so ftu w?Ipo s/ fJ; d/ ygsekoK (rqkjeK)
Bz{ fXnkB ftu oyd/ j'J/ fte;s ehsk frnk j?. ;feUoNh dhnK ft;a/;asktK-
fJb?eNqkfBe fvihNb j;skyo i' r?o-BekoD, fJBefog;aD, vhefog;aD ns/ G/sdkoh dk
T[gpzX eod/ jB T[j w?Ipo ;oto ftu jB. fJ; bJh fJ; o{gKso ftu n?B vh n?; d'
tZyo' tZyo/ ;EkBK s/ cozN s/ p?Ie nkfc;K dh jwkfJs BjhI eo/rh n?go fJ; w;b/
ftuko nrb/ o{gKso ftu ehsk ikt/rk id'I w?Ipo n?B vh n?; dh tos'I vpb:{ J/ n?B
tksktoD eoB d/ :'r j'Dr/.
2H14 eh d' w?Ipo fJe' t/b/ fe;/ ªm';
gqwkD« sZe gj[zu eo ;ed/ jB <
fJj brGr n;zGt j? fe d' w?Ipo fe;/ m';
gqwkD sZe mhe fJe' ;w/I gj[zu eo ;eD. ;?INob j';N ;oto fe;/ m'; gqwkD se gj[zu
pko/ c?;bk fJ; rb d/ nXko s/ eoBr/ fe T[BQK gk;' ;zd/;aK dk fesBk nkovo gqkgs
j'fJnk j?. fJ; s'I fJbktk id'I e'Jh w?Ipo cow e'N gqsh j[zrkok Godk j?, f;;Nw
e[M Ugo/;aBK Bz{ g{ok eo/rk fit/I fe m'; gqwkD ftu T[gbpZX oew ftu eN"sh,
fJ; s'I gfjbK fe d{i/ w?Ipo Bz{ gjz[u fdZsh ikt/ i' fe gzesh ftu j' ;edk j?.
2H15 eh e'Jh w?Ipo nkgD/ gqwkD ftu ;'X
eo ;edk|;edh j? i/eo d{i/ w?Ipo dh gfjbK jh T[E/ gj[zu j't/ <
fJj ;zGt BjhI j? feT[Ife ;?INob
;oto T[; d/ gqwkD s/ b'e oZy/rk ikD se id sZe fe d{ik w?Ipo fJ; gqsh j[zrkok
Go fojk j?. fJ;/ gqeko i/eo fe;/ w?Ipo B/ ;az;'aXB bJh nkgDk gqwkD pdb fbnk j?
sK T[; gqwkD se gjz[u d{i/ w?IpoK Bz{ T[gbZpX BjhI j't/rh.
2H16 eh n?B vh n?; wzu ;zxNe n?;HihHn?bH
yksk XkoeK dh B[zwkfJzdrh eod/ j'J/ tgko eoB dh ;[ftXk T[gbZpX eotkT[_dk j?
<
ih jK, ;oekoh iawkBsK ftu, i' fe
rkje d[nkok d;h rJh ehws s/ nXkfos jB, w?_po n?BHvhHn?;H T[s/ nkgD/ ;zxNe
yakskXkoe dh B[zwkfJzdrh eod/ j'J/ tgko eo ;edk j? gozs{ fJj ;[ftXk e/tb pkjoh
b?DFd/D ftu T[gbZpX j?. w"i{dk o?g' b?DFd/D w?_po d[nkok nkgD/ ;zxNe d/
bJh ;akwb Bjh_ ehsk ik ;edk.
2H17 eh fJj nkd/;ae j? fe c'B s/ ehs/
Nq/vK dh fog'oN n?BH vhH n?;H okjhI fdZsh ikt/<
n?BHvhHn?;H d/ p[fBnkdh NhfunK ftu
fJe Nhuk fJj j? fe ;oekoh ;feUoNhnK ns/ XBok;ah wkofeN jdkfJsK ftu b?D d/D dh
nkB-bkJhB ehws ;{uBk d/Dk j?. fJ; Nhu/ Bz{ g{ok eoB bJh, T[j ;"d/ fijV/
n?BH vhH n?;H s/ B/go/ Bjh_ uVQ/, B{z bkiawh s"o s/ n?B vh n?; okjh_
;{fus eoBk j't/rk.
2H18 eh ;"d/ Bz{ B/go/ ukVQB tkbhnK
fXoK (gfotko ns/ fteo/sk) d/ BkwK dk gqrNktk wkofeN ftu ehsk ikt/rk <
BjhI, fXoK dh ;aBkys Bz{ wkofeN ftu
BjhI dZf;nk ikt/rk. e/tb b?D d/D pko/ nfjw ;{uBk fit/I fe ;feUoNh dk nkJh n?;
nkJh n?BH BK, oew (c/; t?fb:{) ehws|do ns/ |iK ;ze/se T[gbpXh i/eo bkr{ j't/
Bz{ wkofeN ftu wkofeN s/ Nq/v u'e;h okjhI dZf;nk ikt/rk.
2H19 ebhnfozr ekog'o/;aB nkc fJzvhnk
fbwfNv (;hH;hHnkJhHn?b) Bkb n?B vh n?; dk eh ;pzX j? <
n?BHvhHn?;H fJe Nq/fvzr gb/Nckow j? i'
fe ;feUoNh ;?Nbw?IN f;;Nw Bz{ fJzNoc/b th d/t/rk. ;hH;hHnkJhHn?bH fJe J/iz;h j?
i' fe ehs/ rJ/ Nq/vK|fiBQK dh ;oekoh ;feUoNhnK s/ ;w/s yikBk fpbK dh n?B vhHn?;
s/ fog'oN fdZsh rJh j?, nkT{NjkJhN s/ fog'N d'BK okjhI gqfs;EkgB dh gqfenk
okjhI rozNh tkbh ;?Nbw?IN eo/rh.
2H20 gqfs;EkgB dh gqfeqnk eh j? ns/
;hH;hH nkJh n?b okjhI Nq/vK Bz{ ;?Nb eoB d/ eh bkG jB <
gqfs;EkgB fJe gqfeqnk j? fi; okjhI
;oekoh b?D d/Dk Bz{ ;hH;hHnkJh n?bHokjhI ;?Nb ehsk iKdk j?. fJ; dk Gkt fJj j?
fe ;h ;h nkJh n?b, ;feUoNh d/ fteoheko gqsh yohddko dk ezw eo/rh s/ Bkb jh
;feUoNh d/ yohddko bJh fteo/sk dk ezw eo/rh. fJ; Bkb n;b ftu w?IpoK s/ T[BQK
dhnK ekT{INo gkoNhnK dk eo?fvN i'yw ysw j't/rk. fJ; s'I fJbktk ;hH;hHnkJhHn?bH
tX i'yw tkb/ w?B/iw?IN toskfonk Bkb tXhe ;[y fdzdh s/ nfijk T[j w?IpoK d[nkok
o'ikBk rz[ikfJ;aK dh fBskgqs wzvheoB s'I wzvh ftu gq;zfre poeokoh ns/ rozNh czv
okjhI eodh j?.
2H21 ;hH;hHnkJh n?b Bkb Nq/vK dh
;?Nbw?IN fet/I j't/rh <
fJe tko Nq/v ehs/ ikD s/|n?B ;hHn?;H s/
fog'oN ehs/ ikD s/ fJ; Bz{ iK sK ;hH;hHnkJhHn?bH okjhI iK f;ZXk nko ph nkJh n?;
ih n?b okjhI ;?Nb ehsk ik ;edk j? < ;hHghH nkJhHn?bH okjhI ;?Nbw?IN vfbtoh
pBkw ndkfJrh 2 (vhHthHghH2) ftXh okjhI j't/rh. vhHthHgh ;feUoNhnK dh ;w[Zu/
nXko s/ ;?Nbw?IN (Nq/v d[nkok Nq/v d/ nXko s/) eodh j?, id fe czvK dh ;?Nbw?IN
fBo'b nXko s/ j't/rh. nko ph nkJh - n?; ih n?b okjhI ;?Nbw?IN vhHthHghH-1 ftXh
noEks ;feUoNhnK s/ czvK dh ;w[u/ nXko s/ ;?Nbw?IN okjhI j't/rh.
2H22 eh ;hH;hHnkJh n?b okjhI ;?Nbw?IN
bJh e'Jh wip{oh j? < ;hH;hHnkJhHn?b okjhI fe; gqeko d/ Nq/v ;?Nb ehsk iKd/
jB <
fJj ebgBk ehsh ik okjh j? fe ohg'
wkofeN Bz{ ft;fsqs eoB bJh ns/ ;[Xo/ i'yw w?Biw?IN toskfonK Bz{ T[gbZpX eoB bJh
;oekoh ;feUoNhnK ftu ;ko/ ehs/ ohg' b?Dk d/Dk| fiBQK dh fog'oN n?B vhH n?; s/
ehsh rJh j? dh ;?Nbw?IN ;hH;hHnkJh n?b okjhI ehsh ikDh ukjhdh j?. fJ; s'I
fJbktk fJj ebgBk th ehsh rJh j? fe ;oekoh ;feUoNhnK ftu f;X/ b?D d/D i' 20
eo'V o[gJ/ iK fJ; Bkb'I xZN (c/; t?b:{) dh ;?Nbw?IN ;h ;h nkJh n?b okjhI j'Dh
ukjhdh j?. w?IpoK Bz{ fJj nkg;aB T[gbZpX ehsh ikt/rh fe T[j ;oekoh ;feUoNhnK
ftu f;ZX/ b?D d/D fiBQK d/ c/; t?b:{ 20 eo'V o[gJ/ Bkb'I tZX j't/ T[j f;ZX/ iK
nko ph nkJh n?; ih n?b iK ;hH ;hHnkJhH n?bH okjhI ehs/ ik ;ed/ jB. e/tb n?B vh
n?; w?Ipo nkg; ftu ;"d/ eo ;ed/ jB. fiBQK dh ;?Nbw?IN ;h ;h nkJh n?b okjhI
ehsh ik ;e/.
2H23 vpb:{HJ/Hn?BH(tkJhv J/ohnk B?Ntoe)
tksktoD ftu pokpo d"V d"okB w?IpoK Bz{ fe; gqeko dh ;jkfJsk T[gbpZX
j't/rh <
n?BH vhH n?;H ekoikswe d/ j?Ivia
nkB ns/ t/ot/ (d' fdB) n?B vh n?; w?Ipo d/ ygsekoK Bz{ ftnkfynk T[BQK dh
gfo;hwk ftu n?gbhe/;aB ;'cNt/no g'oN eod/ ;w/I ehsh rJh ;h sK fe T[j t?B
tksktoD ftu tZX gqGktekoh sohe/ Bkb ;wkBKso d"V ftu fjZ;k b? ;eD. :{io
w?B{nbK d/ o{g ftu nkB bkJhB ;jkfJsk Bz{ T[BQK d/ f;;NwK ftu b'v ehsk frnk j?.
fJ; s'I fJbktk nko ph nkJh fty/ Nhw th N?bhc'Bh dh w/b|c?e; dh ;jkfJsk d/t/rh.
ns/ iao{oh gq;aBK bJh w[zpJh y/soh dcaso fty/ nkJh ph n?w nko Nh ih n?; o{w Bkb
c'B 022- 2634271 s/ ;zgoe ehsk ik ;edk j?.