t;BheK bJh (fBZih) Forex ;j{bsK
ftd/;ah f;Zek tNKdok ftGkr
nzdo{Bh ndkfJrhnK vthiaB
t;BheK bJh ftd/;ah f;Zek tNKdo/ dhnK ;j{bsK (iBtoh, 2006 s'I)
ikD-gSkD
ftd/;ah
n?e;u/Ii gqpzXB n?eN, 1999 d[nkok Gkos ftu f;Zek tNKdo/ d/ ezNo'b d/ gqpzX bJh
ekB{zBh w[jZJhnk ehsk frnk, nB[;ko ubzs yaks/ d/ b?D d/D dh fiazaw/tkoh bJh ftd/;ah
f;Ze/ d/ tNKdo/ dh t/u ns/ yohd dh nkiakdh gqdkB ehsh rJh. fJ; bJh e/Idoh ;oeko
B/ Gkosh foiaot p?Ie Bkb ;bkj w;atok eoe/ nfXekoh dh tos'I eod/ j'J/ ubzs yaksk
b?D d/D s/ Y[ethInK pzd;aK bk fdZshnK. fJ; nB[;ko ;oeko B/ nfX;{uBk BzLih n?;
nko 381(Jh) fwsh 3 wJh, 2000 ns/ n?; U 301 (Jh) fwsh 30 wkou 2001 i' ;w/I ;w/I
;'Xh rJh nfX;{uBk BzLih n?; nko 608 (Jh) fwsh 13 ;szpo, 2004 B{z ehsh rJh nkyoh
;'X d[nkok ubzs yaksk b?D d/D s/ b'e fjs ftu e[M pzd;aK bk fdZshnK.
fJj
t/ot/ p?IeK nfXekos vhboK ns/ ftd/;ah f;Zek tNKdok ftGkr d/ y/soh dcasoK dh
t?p;kJhN s/ T[gbZpX jB. n?c J/ fe:{ d/ fJj :sB T[BQK ;ko/ gq;aBK dk ;kXkoD
Gk;ak ftZu itkp fdzd/ jB.
ftd/;ah
n?e;u/Ii gqpzXB n?eN 1999 (c/wk) 1 i{B, 2000 s'I bkr{ j'fJnk j?. c/ok dh EK s/
Bt/I n?eN dh ikD gSkD Bkb e[M ;zouBkswe spdhbhnK ;kjwD/ nkJhnK ns/ j[D ftd/;ah
f;Zek tNKdo/ ftu ;akwb ;ko/ b?D d/D g{zihrs iK b?D d/D d/ ubzs yaks/ ti'I
torheoD j' frnk. t;BheK dhnK ftd/;aK ftu ikfJdkdK iK d/DdkohnK T[; dk yaks/ dh
d/Ddkoh jh j? i' pdbdk BjhI. c/wk dh ;?e;aB 5 dhnK wZdK ftu ftnesh ftd/;ah
f;Zek tNKdok fe;/ th ubzs b?D d/D yaks/ bJh yohdD iK t/uD bJh nkiakd j? f;tkJ/
T[BQK b?D d/D (eko'pkoK) bJh fiBQK s/ nfX;{uBk BzLih n?; nko 381(Jh) fwsh 3 wJh,
2000 (i' ;w/I ;w/I ;'Xh rJh j?) okjhI pzd;ak bkJhnK rJhnK jB. T[go'es nfX;{uBk
dk g{ok gkm (w?No) ;oekoh riaN ftu T[gbpZX j?. fJj ;kv/ d[nkok G/i/ rJ/ c[Neb
;oe[bo ftZu nzfsek ti'I th T[gbpZX jB i' ;kvh t?p;kJhN BzL www. master circulars.rbi.org.in s/ th T[gbpZX
j?.
1- ;co
;pzXh wkwfbnK bJh fd;ak fBod/;a
1- t;Bhe
e"D j? <
c/wk,
1999 dh ;?e;aB (2 (v) dhnK ;aosK ftZu Gkos ftZu fJe t;Bhe ftnesh dk Gkt < e'Jh ftnesh
fijVk ukb{ wkbh ;kb d/ ;w/I d"okB Gkos ftZu 182 fdBK d/ tX/o/ ;w/I s'I ofj
fojk j't/ go ;akwb BjhI j[zdk <
(T) e'Jh
ftnesh fijVk Gkos s'I pkjo frnk j't/ iK Gkos s'I pkjo ofj fojk j't/ joe/ e/;
ftu Gkos s'I pkjo o[irko b?D bJh iK (o[irko) bJh iK Gkos s'I pkjo fpiB?; eoB
bJh iK Gkos s'I pkjo feZsk iK fe;/ j'ot/I wzst bJh, nfijhnK jkbsK fiBQK dk ftd/;a
ftu nfB;afus ;w/I se ofjD dk fJokdk ikgdk j't/,
(n) e'Jh
ftnesh fijVk Gkos ftu nkt/ iK ofjD br gt/ jo/e e/; ftu, j'o Yzr Bkb sK fco <
Gkos ftu
o[irko b?D bJh iK (o[irko) bJh
Gkos ftu
fpiB?; eoB bJh iK Gkos ftu feZsk iK
fe;/
j'ot/I wzst bJh nfijhnK jkbsK fiBQK dk Gkos ftZu nfB;afus ;w/I sZe ofjD dk
fJokdk ikgdk j't/l
e'Jh
ftnesh iK ofi;Nov fBok;ah ;z;Ek iK Gkos ftu fBok;asl
e'Jh
dcaso, ;akyk iK Gkos ftu J/iz;h fi; dk wkbe iK ubkT[D tkbk e'Jh Gkos s'I pkjobk
t;Bhe j't/l
e'Jh
dcaso, ;akyk iK ftd/;a ftu e'Jh J/iz;h fi; dk wkbe Gkos dk t;Bhe wkbe j't/ iK
ubkT[D tkbk j't/l
2- e'Jh ftd/;ah
f;Zek feZE'I yohd/rk <
fe;/ th
nfXekos vhbo s'I ftd/;ah f;Zek yohd ;edk j?. nfXekos vhboK s'I fpBK ;zg{oD o{g
ftu oew tNKdok eosk B{z th fpiB?; iK gqkJht/N ;co bJh tNKdok f;Zek d/D dh
nkfrnk j?.
3- nfXekos
vhbo e"D j? <
nfXekos
vhbo nkw s"o s/ fJe p?_e j? fi; B{z c/wk 1999 d/ ;a?e;aB 10(1) nXhB Gkosh
foiaot p?Ie B/ ftd/;ah f;Ze/ d/ tNKdo/ iK ftd/;ah iawkBsK (;{uh w w w. fedai. org in s/ T[gbpZX j?)
Bkb vhb bJh nfXekos ehsk j?.
4- fpiB?;
c/oh bJh fezBk (ftd/;ah) f;Zek T[gbpZX j' ;edk j? <
B/gkb,
G{NkB s'I fpBK fe;/ th d/;a dh fpiB?; c/oh bJh 25,000 :{ n?; vh (ftd/;ah) f;Ze/
dk tNKdok nfXekjos vhbo d/ ;edk j?. (B/gkb, G{NkB s' fpBK) tgkoe wzst d/ ftd/;ah
;co bJh 25,000 :{ n?; vh s'I tX/o/ dk ftd/;ah f;Zek tNKdok mfjokU d/ ;w/I
nB[;ko d/D bJh Gkosh foiaot p?Ie s'I g{oD nB[wsh b'VhIdh j?. nzsook;aNoh
ekBcoz;K, ;?whBkoK, ;g?;ab f;ybkJh, gVQkJh d"o/, nkfgqzNzr f;ybkJh nkfd
Bkb ;pzXs c/ohnK, tgkoe c/ohnK ti'I jh wzBhnK ikDrhnK. vkeNoh fJbki bJh ehs/
d"o/ ns/ iK (w?vheb) iKu th fJ;/ tor ftu ;akwb ;wMh ikt/rh. nuBu/sh, B/gkb
ns/ G{NkB d/ fe;/ soQK d/ ;co bJh iK B/gkb G{NkB d/ Bkrfoe B{z fe;/ b?D d/D bJh
ftd/;ah f;Ze/ dk e'Jh tNKdok BjhI fdZsk ikt/rk.
5- eh Gkos
s'I pkjo vkeNoh fJbki bJh e'Jh tkX{ ftd/;ah f;Zek tNKdok gqkgs ehsk ik ;edk j?
<
Gkos d/
Bkrfoe B{z ftd/;a ftu'I vkeNoh fJbki eotkaT[D bJh fpBK fe;/ Gkos|ftd/;a d/
vkeNo j;gskb d/ nB[wkB s'I iao{oh t/ot/ dh fBih x';aDk d/ nkXko s/ 100,000 :{
n?; vh iK fJ; d/ pokpo ftd/;ah f;Zek tNKdok nfXekos vhbo d/ ;edk j?. e'Jh
ftnesh ftd/;a ftu vkeNoh fJbki eotkT[D bJh T[go'es ;hwK s'I tX/o/ ftd/;a f;Zek
tNKdok gqkgs eo ;edk j?, ;aos fJj j? fe T[j Gkos|ftd/;a d/ vkeNo|j;gskb s'I
;jkfJe nB[wkB b? e/ gqsh p/Bsh Bkb bkt/, fJj f;Zek tNKdok you fJbki ftu ;akwb
j't/rk ns/ tkX{ oew T[go fdZs/ g?oQ/ 1 nXhB j't/rh.
6- Gkos s'I
pkjo gVqkJh bJh fezBk f;Zek tNKdok T[gbpZX j' ;edk j?.
Gkos s'I
pkjo gVQkJh bJh ikD tkb/ ftfdnkoEh r?o t;Bhe Gkosh (n?B nko nkJh) ;wM/ iKd/ jB
ns/ T[j c/wk nXhB n?B nko nkJh tkbhnK ;kohnK ;j{bsK gqkgs eoB bJh gkso jB. fJ;
Bkb T[j d/y Gkb bJh fi; ftu T[BQK dh gVQkJh bJh G/ih j'Jh oew th ;akwb j?, Gkos
d/ Biadheh fo;as/dkoK s'I fBZih 100,000 :{ n?; vh sZe dh G/ih oew gqkgs eo ;ed/
jB. Gkos d/ t;BheK d/ s"o s/ ftfdnkoEhnK d[nkok f;Zfynk ns/ j'o eoi gqkgs
eoB dh fJiakis ikoh ofj ;edh j?. ftfdnkoEhnK d/ ftfdne ezw eki ;pzXh fGitkJh
ikD tkbh w"i{dk oew dh ;j{bs ftu e'Jh ewh BjhI nkt/rh.
7- Gkos s'I
pkjo fe;/ d/;a dh gqkJht/N :ksok ;w/I fezBk f;Zek tNKdok yohfdnk ik ;edk j?
<
ftd/;a
ftu gqkJht/N d"o/ ;pzXh fit/I ;?o-;gkNk nkfd d/ wzst bJh nfXekos vhbo s'I
fe;/ fJe izsoh toQ/ ftZu 10,000 :{ n?; vh sZe ftd/;ah f;Zek tNKdok gqkgs ehsk
ik ;edk j?. 10,000 :{ n?; vh dh ;hwK e[b i'V ti'I bkr{ j't/rh ns/ fJe izsoh ;kb
ftZu fJe iK fiankdk d"fonK bJh e[b i'V dh ftd/;ah f;Zek tNKdok fe;/ soQK
th 10,000 :{ n?; vh dh ;hwK s'I tXkfJnk BjhI ;e/rk.( gfjbK fJ; ;[ftXk B{z
phHNhHfe:{H iK n?cHnkoHn?;H fejk iKdk ;h) 10,000 :{ n?; vh dh fJj ;hwk fe;/ th
ftnesh tb'I ftd/;aK ftu o'iarko nktk; iK gVQkJh d/ fe;/ th wzst bJh ftd/;ah
f;Zek tNKdok gqkgs ehsk ik ;edk j?, go ftd/;ah f;Zek tNKdok B/gkb ns/ iK G{NkB
ftu fe;/ wzst bJh gqkgs BjhI ehsh ik ;edh.
8- fe;/
ftnesh B{z ftd/;a ftu o'iarko tk;s/ ikD bJh feBk ftd/;ah f;Zek tNKdok T[gbpZX
j' ;edk j? <
fe;/
ftnesh tb'I o'irko bJh ftd/;a ikD tk;s/ fBih x';aDk d/ nkXko s/ 100,000 ftd/;ah
f;Zek tNKdok fe;/ nfXekos vhbo s'I eYtkfJnk ik ;edk j?.
9- fe;/
ftnesh d/ ftd/;a ftu nktk; bJh ikD s/ fezBk ftd/;ah f;Zek tNKdok T[gbpZX
eotkfJnk ik ;edk j? <
fe;/
ftnesh B{z ftd/;a ftu nktk; bJh fBih x';Dk d/ nkXko s/ 100,000 :{ n?; vh sZe ftd/;ah
f;Zek tNKdok fe;/ nfXekos vhbo s'I T[gbpZX eotkfJnk ik ;edk j?. fJj ok;ah T[;
d/ ntk;h d/;a ftub/ e/tb nuBu/s yaofunK dh gqsh g{osh bJh jh j't/rh. ftd/;ah
f;Zek tNKdo/ dh e'Jh th oew T[; B{z ftd/;a ftZu gkso pDkT[D bJh ewkJh d/ wzst
bJh iK nktk; d/ eofianK bJh BjhI G/ih ikt/rh. nfijhnK G/ihnK ikD tkbhnK ;kohnK
oewK bJh Gkosh foiaot p?Ie dh g{ot gqtkBrh b'VhIdh j't/rh.
10- eh
d"o/ dh e'Jh nfijh fe;w th j? fi; bJh Gkos ;oeko iK foiaot p?Ie dh g{ot
gqtkBrh b'VhIdh j? <
Bku
ro[ZgK, nkofN;NK nkfd d/ ezw ftu i' ftd/;aK ftu ;fGnkukoe No[g b? ikD d/ fJZS[e
jB B{z wkBt ;z;kXB ftek; wzsokfbnk Gkos ;oeko, BthI fdZbh s'I g{ot gotkBrh
gqkgs eoBh ukjhdh j?.
11- ftd/;a
:ksok bJh w[dok yohdD ;w/I ftd/;ah eoz;h B'NK ftZu fezBk ftd/;ah f;Zek tNKdok
yohfdnk ik ;edk j? <
:ksohnK
B{z 2000 :{ n?; vh sZe e/tb ftd/;ah eoz;h B'N |f;Ze/ yohdD dh nkfrnk j?.
pekfJnk oew :ksok u?eK iK p?IeK d/ vokcaNK d/ o{g ftu bJh ik ;edh j?. fJ; bJh
S'NK jB (T) fJoke s/ bhphnk ikD tkb/ :ksoh ftd/;ah f;Zek tNKdok 5000 :{ n?; sZe
iK fJ; d/ pokpo d/ ftd/;ah eoz;h B'N s/ f;ZfenK d/ o[g ftZu eYtk ;ed/ jB (n)
fJ;bkfwe fogpfbe fJokB, o{;h c?vo/;aB ns/ j'o ok;aNo wzvb d/ rDokiK dhnK nkiakd
oki |;kok ftd/;ah f;Zek tNKdok ftd/;ah B'NK|f;ZfynK d/ o{g ftu eYtk ;ed/ jB.
12- eh ftd/;aK
ftu gVQkJh bJh ikD tkb/ ftneshnK s/ T[jh fB:w bkr{ BjhI j[zd/ <
ftd/;aK
ftu gVQkJh d/ wzst bJh d/y Gkb d/ yofunK bJh f;Zek o{g ftu fbnk ik ;edk j?. (.
) 2000 :{ n?; sZe eoz;h B'NK ftu (.. ) pkeh pudh oew :ksok u?eK iK p?IeK d/
;w[zdo' gko ndkfJrh:'r vokcaNK d/ o{g ftu bJ/ ik ;ed/ jB.
13- ftd/;a
:ksok bJh e'Jh fezBk ftd/;ah f;Zek tNKdok n?vtK; yohd ;edk j? <
fe;/ th
wzst bJh gqkgs ehsk frnk ftd/;ah f;Zek tNKdok yohd s'I 60 fdBK d/ nzdo nzdo
tofsnK ikDk j[zdk j?. i/ fe;/ soQK ftd/;ah f;Zek tNKdok 60 fdBK d/ ftu tofsnk
ikDk ;zGt Bk j't/ sK fJj nfXekos vhbo gk; tkg; iwQK eotkfJnk ikDk ukjhdk j?.
14- eh ftd/;a
:ksok bJh yohfdnK frnk ftd/;ah f;Zek tNKdok o[gJ/ d/ pokpo ;koh oew e?;a iwQk
eotkfJnk ik ;edk j? <
ftd/;a
:ksok d/ wzst bJh yohfdnk ikD tkbk ftd/;ah f;Zek tNKdok 50,000 o[gJ/ d/ pokpo
sZe e?;a ns/ i/ 50,000 o[gJ/ d/ pokpo s'I T[go iK tZX j't/ sK ;koh ndkfJrh e/tb
eok; u?e|p?Ie d/ u?e|g/ nkovo|fvwKv vokcaN d/ o{g jh ehsh ikDh ukjhdh j?.
15- eh :ksoh
bJh i' Gkos gos fojk j't/, ftd/;ah f;Zek tNKdok tkg; iwQK eotkT[D bJh e'Jh
;wKpZX YKuk j? <
ftd/;ah
d"o/ s/ gosD s'I pknd Bk tosh rJh ftd/;ah f;Zek tNKdok (ok;ah) eoz;h B'NK
d/ o{g ftu 90 fdBK sZe ns/ :ksoh u?e d/ o{g ftZu 180 fdBK ftZu tkg; ehsh ikDh
b'VhIdh j?. fco th T[j 2000 :{ n?; vh sZe ftd/;ah f;Zek tNKdok ftd/;ah eoz;h
B'NK d/ o{g ftu iK GftZy dh tos'I bJh Nh ;h n?; tos'I iK nkgD/ nko n?c ;h
(xo/b{) yaks/ ftu fpBK fe;/ ;hwk sZe oZy ;edk j?.
16- eh Gkos
gosD s/ ftd/;ah f;Zek tNKdok oZfynk ik ;edk j? <
BkrfoeK
B{z 2000 :{ n?; vh iK fJ; d/ pokpo sZe ftd/;ah eoz;h oZyD dh nkfrnk j? iK T[j
nkgD/ nko n?c ;h (xo/b{) yaks/ ftZu fpBK fe;/ ;w/I ;hwK d/ oZy ;ed/ jB ;aos fJj
j? feL
(T) ftd/;aK
ftu fes/ fe;/ tgko s'I g?dk j'JhnK ;/tktK dh ndkfJrh iK Gkos ftu (fpiB?;) eoB
;w/I e'Jhl iK
(n) w[nktiak
ti'I iK s'jc/ iK ndk ehshnK ;/tktK bJh iK fe;/ ftnesh i' Gkos dk Bkrfoe BjhI
ns/ i' Gkos d/ d"o/ s/ j't/, d/ fe;/ ekB{zBh fJeoko d/ fBgNko/ bJhl iK
(J) w[nkti/
ti'I iK Gkos s'I pkjo fe;/ EK d/ d"o/ d/ s'jca/ ti'I, iK
(;) ftd/;ah
d"o/ bJh nfXekos ftnesh s'I ns/ Bk tosh rJh oew dh g/;aekoh ti'I Bk bJh
rJh j't/.
17- eh
nfXekos vhbo B{z ftd/;ah f;Ze/ th tkg; ehs/ ikD/ b'VhId/ jB <
BkrfoeK
B{z ftd/;ah f;Ze/ oZyD dh wBkjh BjhI j?.
18- Gkos s'I
pkjo ofj oj/ fe;/ ftd/;ah Bkrfoe ftnesh B{z s'jcak|dkB ftd/;ah f;Zek tNKdo/ ftu
fit/I G/fink ik ;edk j? <
Gkos
ftZu ofj fojk e'Jh th ftnesh Gkos s'I pkjo ofj oj/ fe;/ ftnesh B{z 5000 :{ n?;
vh sZe u?ohN/pb|f;fyne|Xkofwe|;fGnkukoe ftd/;ah|;z;EktK B{z dkB ti'I G/i ;edk
j?. oew dh ;hwk tZXD s/ Gkosh foiaot p?e dh g{ot gqtkBrh b'VhIdh j?.
19- eh fe;/
B{z ftd/;ah f;Zek tNKdo/ d/ b?D d/D bJh nzsookih eo?fvN ekov(nkJh ;h ;h) dh
tos'I dh fJikias j? <
fJzNoB?;aBb
eo?fvN ekov|J/ Nh n?w|v?fpN ekov dh tos'I fBZih ndkfJrhnK fit/I ftd/;ah o;kfbnK
d/ uzd/, fJzNoB?N dk uzdk nkfd ns/ ftd/;a :ksok Bkb ;pzXs tZy tZy wzstK dhnK
ndkfJrhnK bJh tos'I ehsh ik ;edh j?. fJzNoB?;aBb eo?fvN ekov (nkJh ;h ;h ) s/ ftd/;ah
f;Zek tNKdo/ dh ;hwK ekov ikoh eosk nfXekoh tb'I fB;afus ehs/ nB[;ko j't/rh.
nkJhH;hH;h Bkb (1) ftd/;a d"okB ehsh yohd|yaofunK dh gqsh g{osh (11) Gkos
ftu fJzNoB?N okjhI yohdhnK g[;seK s/ j'o t;sK dh ftd/;ah f;Zek tNKdok okjhI
ndkfJrh ehsh ikt/rh, i/ s[jkvk Gkos ftu ftd/;ah eoz;h dk yaksk j? iK ;w[zdo'I
gko fe;/ p?Ie iK gqwkDs J/iz;h s'I nkJhH;hH;h ekov b? ;ed/ j'. fJBQK jdkfJsK
nXhB B/gkb ns/ G{NkB ftu ftd/;ah f;Zek tNKdok ftu ndkfJrh dh nkfrnk BjhI j?.
20- Gkos
nkT[D ;w/I fezBh Gkosh eoz;h yohdh ik ;edh j? <
fe;/
ftnesh d/ ftd/;a s'I Gkos nkT[D ;w/I j/mK fdZsh ;hwK ftu Gkosh eoz;h B'N Bkb
fbnKd/ ik ;ed/ jB<
(T) B/gkb s/
G{NkB s'I fpBk fe;/ th d/;a s'I 5000 o[gJ/ sZe ns/
(n) B/gkb
G{NkB s'I 100 o[gJ/ d/ w[Zb tor s'I fe;/ soQK tZX oew Bk j't/.
21- ftd/;a
ikD ;w/I e'Jh ftnesh fezBk ftd/;ah f;Zek tNKdok nkgD/ Bkb fbik ;edk j? <
fB:wK
nB[;ko Bkrfoe nfXekos vhboK iK oew spdhb eosktK s'I fpBK fe;/ ;hwK d/ ftd/;ha
f;Zek tNKdok Bkb fbikD bJh nkikd j?. fco th T[j nkgD/ Bkb ftd/;ah f;Zek tNKdok
eoz;h B'NK|f;ZfenK d/ o{g ftu 2000 :{ n?; vh sZe nkgD/ Bkb fbik ;edk j?. pkeh
pudh oew :ksok u?eK iK p?eK d/ vokcaNK (fJ; ;pzXh jdkfJsK d'y' g?oQk dh wZd
BzL11) d/ o{g ftu fbikJh ik ;edh j?.
22- Gkos
nkT[D ;w/I e'Jh ftnesh fezBk ftd/;ah f;Zek tNKdok nkgD/ Bkb fbnk ;edk j?<
fe;/
ftnesh d/ ftd/;a s'I Gkos nkT[D ;w/I nkgD/ Bkb fpBk fe;/ ;hwK d/ ftd/;ah f;Zek
tNKdok fbnk ;edk j? fco th i/ eoz;h B'NK d/ o{g ftu p?Ie B'NK iK :ksok u?eK dh
e[b ehws 10,000 :{Hn?;Hvh s'I tZX iK fJ; d/ pokpo ns/ iK ftd/;ah eoz;h 5000 :{Hn?;Hvh
s'I tX/o/ iK fJ; d/ pokpo j't/ sK fJ; dh x';aDk rkje nfXekohnK e'b eoz;h x';aDk
(;hHvhHn?c) d/ ckow ftu Gkos jtkJh nZv/ s/ ehsh ikDh ukjhdh j?.
23- eh ftd/;a
ftu s'jck gko;b G/iD bJh g{oh nk:ks ftXh ngBkT[Dh iao{oh j? <
Gkos dk
e'Jh th Bkrfoe 5,000 o[gJ/ dh ok;ah dk e'Jh th s'jck t;s{ G/iD bJh nkiakd j?
;aos fJj j? fe G/ih ik ojh t;s{ dh ftd/;ah tgko Bhsh d/ nXhB wBkjh Bk j't/.
24- e'Jh
ftnesh ftd/;a ikD ;w/I fezB/ jho/ itkjoks Bkb fbik ;edk j? <
fBZih
jho/ itkjoks Gkos s'I pkjo fbikDk Gkos ;oeko dh ftd/;a tgko Bhsh nXhB pDkJ/ rJ/
Baggaye Ruls nXhB nkT[Id/
jB. fJ; e/; ftu Gkosh foiaot p?Ie dh gotkBrh b'VhIdh BjhI j?.
25- eh t;Bhe
r?o t;Bhe B{z ;EkBe gqkj[Dkukoh d/ ;edk j? <
Gkos d/
fe;/ ftnesh B{z fJ; Bkb ;pzXs ;/tktK iK ;co ns/ Gkos d/ pkjo ofjzdk t;Bhe i'
Gkos d/ d"o/ s/ j? d/ ;co ns/ fojkfJ;a dh Gkosh o[gJ/ dh ndkfJrh eoB dh
y[bQ j?.
26- eh t;Bhe
nkgDh :ksok bJh Gkos ftu'I jtkJh fNeNK fpBK Gkos S'j yohd ;edk j? <
fe;/
shi/ w[be d/ nkgD/ d"o/ bJh Gkos ftu'I nkgDhnK fNeNK p[Ze eotk ;edk j? fe
t;Bhe nkgDh :ksok bJh nkgDhnK fNeNK fw;kb ti'I bzvB s'I fB:{:koe sZe xo/b{|ftd/;ah
J/no bkJhBi okjhI Gkos ftu'I nkgD/ nkg eotk ;edk j?.
27- eh e'Jh
t;Bhe Gkos ftu ftd/;ah eoz;h w{b tor dk yaksk y[bQtk ;edk j? <
e'Jh
Gkos dk t;Bhe j/m fbyhnK 2 ;ehwK nXhB ftd/;ah eoz;h dk yaksk y'b ;edk j?L
(T) JhHJhHn?cH;hH
yaks/
Gkos d/
fe;/ nfXekos vhbo d[nkok ftd/;a s'I G/ih rJh ftd/;ah eoz;h gqkgs eoe/ 50
gqsh;as JhHJhHn?cH;hH yaks/ ftu oZfynk ik ;edk j?. JhHJhHn?cH;hH yaks/ ftu gJh
ok;ah ubzs yaksk b?D d/D ns/ g{zihrs yaksk b?D d/D th ;oeko|Gkosh foiaot p?Ie
d[nkok ;w/I ;w/I ikoh ehshnK jdkfJsK|fB:wK|nfX;{uBktK|fd;ak fBod/;K nB[;ko
tos'I ftu fbnKdh ik ;edh j?.
(n) nkoHn?cH;hH
yaks/
tkg;
nkJ/ T[j Gkosh i' gfjbK r?o t;Bhe ;B ns/ j[D gZe/ s'o s/ ofjD bJh tkg; nkJ/ jB,
nkgDhnK ftd/;ah eoz;h ikfJdkdK B{z nkoHn?cH;hH dk yaksk y'bQ e/ Gkos d/ nfXekos
vhbo okjhI d/y Gkb eo ;ed/ jB. tkg;h ;w/I Gkos s'I pkjobh ikfJdkd fJ; yaks/ ftu
iwQK ehsh ik ;edh j?. ftd/;ah f;Zek tNKdok (1) gqkgs iK s'jc/ ti'I fwfbnk iK
c/wk 1999 dh ;?e;aB 6 dh ;p ;?e;B (4) d/ jtkb/ Bkb ftok;s tkbk ftnesh iK (ii) n?eN dh
;a?e;aB J/ dh Xkok (;h) d/ jtkb/ Bkb s'jca/ ti'I iK ftok;s s'I fwbh (ikfJdkd)
yaks/ ftu iwQK ehsh ik ;edh j?.
nkoHn?cH;hH
yaks/ d/ ;ko/ czvK, ftd/;ah eoz;h pekJ/, Gkos s'I pkjo fBt/;a s/ fe;/ soQK dh
pzd;a ;w/s dh tos'I ;kohnK pzd;aK s'I w[es jB.
(J) nkoHn?cH;hH;hH
(xo/b{) yaks/
Gkos
ftubk e'Jh th t;Bhe Gkos ftub/ fe;/ nfXekos vhbo okjhI ftd/;ah eoz;h yaksk y'bQ
e/ T[; dh d/y Gkb eo ;edk j?, eoz;h B'NK,p?Ie B"NK, :ksok u?eK, i' ftd/;ah
;/tktK dh ndkfJrh w[nktia/ ti'I, s'jck fdZshnK rJhnK ;/tktK pdb/ iK fe;/ ftnesh
i' Gkos d/ t;Bhe Bk j't/ d/ ekB{zBh fJeoko dhnK ;/tktK pdb/ gqkgs ehshnK ftd/;ah
f;Zek tNKdok fJ; yaks/ ftu oZy ;edk j?. uhiaK dh pokwdrh ns/ iK ;/tktK,
okfJbNh, w[nktiak nkfd, ns/ iK ezgBh n?eN ftu do;kJ/ nB[;ko, Biadheh fo;as/dko
s'I gqkgs s'jcak ns/ t;Bhe d[nkok Bkowb p?Ifezr u?Bbi d[nkok gkos tkg;h Bkb
gqkgs ftd/;ah f;Zek tNKdo/ Bkb th yaksk y'fbQnk ik ;edk j?.
28- eh Gkos
ftubk t;Bhe Gkos s'I pkjobh ikfJdkd th oZy ;edk j? <
ftd/;ah
n?e;u/Ii gqpzXB n?eN 1999 dh ;?e;aB (6) dh T[g ;?e;aB 4 dhnK ;aosK nB[;ko Gkos
dk t;Bhe nkgDk pdbh iK ftd/;ah eoz;h dk fBt/;a ftd/;ah iawkBsK iK e'Jh nub
ikfJdkd i' Gkos s'I pkjo j't/ i/ nfijh eoz;h, ikfJdkd iK fwbh ikfJdkd T[;
ftnesh dh nkgDh iK bJh j't/, i' T[j Gkos s'I pkjo dk t;Bhe ;h, iK (feogk eoe/
j/mK fv;e; ehsh 25,000 :{ n?; vh dh Liberalised Remittance Facility dk jtkbk fdZsk
ikt/. ;zGkbD|oZyD ftu nkikd j?.
(II) 25,000 :{H
n?;H vhH dh oew dh ;ehw dk T[dkoheoD
29- 25,000 :{
n?; vh dh oew dh ;ehw dk T[dkoheoD eh j? <
fJj ;ko/
t;BheK bJh th ;j{bs bJh T[j fJe ;ehw j? fi; nXhB ubzs iK g{zihrs yaks/ b?D d/D
iK d't/I d/ ;z:'r Bkb fJe izsoh ;kb ftu 25,000 :{ n?; vh oZyD dh y[bQ fdZsh rJh
j?.
30- fJ; oew
d/ T[dkoheoD dh ;j{bs gqkgs eoB dk gkso e"D j? <
fJj
;j{bs e/tb fBZih t;BheK bJh T[gbpZX j?.
31- eh fJ;
ftu oew bJh pkozpkosk j? <
t;Bhe
fBZih izsoh ;kb ftu e/tb fJe tko fJ; ;ehw nXhB oew dh ;j{bs gqkgs eo ;ed/ jB.
32- eh fJ;
;ehw nXhB oew bJh sithia|sithiaK pDkJhnK ik ;e;dhnK jB <
fJ; ;ehw
dh ;j{bs ubzs iK g{zihrs yaksk b?D d/D iK d'tK bJh fJeZm/ s"o s/ oew dh
sithi pDkJh ik ;edh j?. fJj ;ehw ft;a/;aeo nB[;{uh (1) iK ftd/;ah n?e;u/Ii
gqpzXB(ukb{ yaks/ dk b?D d/D fB:w 2000 d/ nB[;{uh 11) i' Gkos ;oeko d[nkok ukb{
j?, nB[;ko pzd;aK bJh T[gbpZX BjhI j?.
33- eh t;Bhe
nuZb ikfJdkd ns/ j'o ftd/;ah ikfJdkd gqkgs eoB bJh fJ; ;j{bs dk bkG b? ;ed/ jB
<
jK t;Bhe
Gkos s'I pkjobh nub ikfJdkd, ;a/no ns/ e'Jh j'o ikfJdkd gqkgs eoB bJh Gkosh
foiaot p?Ie dh gqtkBrh s'I fpBk fJ; ;ehw dk bkG gqkgs eo ;ed/ jB.
34- eh t;Bhe
fJ; ;ehw nXhB oew fGitkT[D bJh ftd/;aK ftu ftd/;ah eoz;h dk yaksk y'bQ ;ed/ jB
<
jK ftd/;ah
fJ; ;ehw nXhB Gkosh foiaot p?Ie dh gotkBrh s'I fpBK oew fGitkT[D bJh ftd/;ah
p?IeK ftu ftd/;ah eoz;h w?BN?B eoB bJh yaksk y'bQD ftu nkiakd jB. fJ; ;ehw nXhB
fGitkJh ikD tkbh oew d/ Bkb g?dk iK fJ; ;pzXh b?D d/D bJh fJ; yaks/ dh tos'I
ehsh ik ;edh j?.
35- ftd/;ah
n?e;u/IIi gqpzXB|ukb{ yakfsnK dk b?D d/D fB:w 2000 dh nB[;{uh 111 ftu eto
nkJhNwK fit/I vkeNoh fJbki, gVQkJh, dkB, s'jck gqkJht/N|fpiB?; :ksok bJh
fdZshnK iKdhnK w"i{dk ;j{bsK fJ; ;ehw s/ eh gqGkt gkT[IdhnK jB<
;ehw
nXhB fdZshnK rJhnK ;j{bsK ftd/;ah n?e;u/Ii gqpzXB ukb{ yakfsnK dk b?D d/D fB:w
2000 nXhB T[gbpZX T[BQK ;j{bsK s'I fpBK jB.
36- eh e'Jh
t;Bhe fJ; ;ehw nXhB fe;/ d/;a B{z oew fGitk ;edk j? <
G{NkB
B/gkb, w"oh;ahn; iK gkfe;skB B{z oew f;ZX/ iK nf;ZX/ BjhI fGitkJh ik ;edh.
Financial Action
Task Force (FATF) nXhB ;w/I ;w/I sbk;a/ rJ/ Bk fwbtosD d/;aK iK oki y/soK
B{z th f;ZX/ iK nf;ZX/ oew fGitkJh ikD dh ;j{bs T[gbpZX BjhI j?.
nfij/
d/;aK|oki y/soK dh ;{uh bJh feogk eoe/ t/y' www.fatf-gafi.org nZr/ fJ; ;j{bs
nXhB Gkosh foiaot p?e tb'I ;w/I ;w/I nfij/ ftneshnK iK yasoBke ti{d d/ wkbe
ftneshnK iK nZstkd dk ekoi eoB tkb/ ftneshnK ti'I ;aBkyas ehsh rJh j?, B{z th
oew BjhI G/ih ik ;edh.
37- oew G/iD
tkbhnK dhnK fejVhnK b'VK ;zefbs ehshnK ikDhnK jB <
ftnesh
;ehw nXhB ;kohnK oewK G/iD bJh nfXekos vhbo d[nkok fJe ;akyk wB'Bhs eo/rk. oew
fGitkT[D bJh ;pzXs wzst d/ gq'ckow/ ftu doi noih ew x';aDk gZso d/t/rk ns/ x'f;as
eo/rk fe fJ; Bkb ;pzXs czv ;ehw nXhB ubkJ/ ik pzX/ih wzstK bJh BjhI tos/rk.
38- i/ fBt/;a
25,000 :{Hn?;HvhH ehws s'I fJe ;kb ftu tZX iKdk j? sK eh ftd/;a ftu fJe bkG ns/
fBt/;a d[pkok p[Ze ehsk ik ;edk j? <
fBt/;ae ftd/;a
ftu Bck B[e;kB ns/ ftd/;a ftZu d[pkok fBt/;a p[Ze eoB ftu nkiakd j?. T[j ftd/;a
G/i/ czvK B{z d/;a tkg;h bJh fe;/ fJeoko nXhB BjhI j?.
39- fJe
ftnesh fi; B/ ;kb d"okB oew d/;a tkg; ehsh j?, d[pkok fJ; ;j{bs B{z wkBD
dh jZedko j? <
fi; B/
izsoh ;kb d'okB 25000 :{ n?; vh dh ;hwk sZe fJe tko oew G/ih j? T[j T[;/ EK oew
G/iD bJh jZedko BjhI j't/rk GKt/ T[; d/ fBt/;a dh ewkJh d/;a tkg; feT[I Bk
fbnKdh rJh j't/.
40- eh oew
:{Hn?;H vkbo ftZu jh G/ih ik ;edh j? <
izsoh
;kb ftu 25,000 :{Hn?;HvhH d/ pokpo oew fe;/ th eoz;h ftu G/ih ik ;edh j?.
41- fgZSb/
;kb t;Bhe fBt/;ae ;wz[do'I gko dhnK ;{uh doi cowK dhnK T[fuZssktK ftZu fBt/;a
eo ;edhnK ;B fi; ftu 10 gqsh;as Gkosh ;{uh doi cowK bJhnK iKdhnK ;B, eh fJj
;aos j[D th bkr{ j? <
;aos j?
fe fBt/;ae ;w[zdo' gko dhnK ;{uh doi cowK dhnK T[fuZssktK ftu fBt/;a eo ;edhnK
jB fi; ftZu 10 gqsh;as Gkosh ;{uh doi cowK bJhnK iKdhnK jB i' ;kv/ ;oe[bo J/HghH;hH
(vhHnkJhHnkoH ;oft;) BzL66 fwsh 13 iBtoh, 2003 ftu doi ;aosK ftZu tkX{ ;j{bs
ti'I bkr{ ;B. ubzs T[dkoheoD tkbh oew fGitkT[ ;ehw ftu nfijk e'Jh T[gpzX iK
;aos BjhI j?.
(III) ftZsh ftu'fbnK
tb'I g/;a ;g?;ab ;ehwK bJh fd;ak fBod/;a, ;ehwK, ;hew ;[oZfynkl
42- eh
ftu'fbnK B{z ;w[zdo'I gko (p?IeK) ftu rkjeK tb'I fBt/;a eoB bJh gZeh gotkBrh
T[gbpZX j' ;edh j?<
i' Gkos
ftZu nwbh s"o s/ jkiao BjhI jB ;w/s, ftd/;ah|;wz[do"I gko p?Ie
;akyktK ftu nkgDh g{zih iwQK eotkT[D bJh foiaot p?Ie dh gotkBrh Bkb p?Ie B{z iK
;w[zdo'I gko p?IeK d/ fwT[ub czvi d/ J/izNK ti'I ezw eo oj/ iK e'Jh j'o ftd/;ah
ftZsh ;/tk ezgBh B{z p/Bsh eo ;ed/ jB.
43- eh ftnesh
fe;/ eoia dk fe;w|fwnko iK fBnk;zrs d;skt/i Bkb fBt/;a eo ;edk j? <
ftnesh
tb'I 25,000 :{Hn?;HvhH dh Liberalised Remittance scheme nXhB fBt/;a eoB
bJh e'Jh fd;ak fBod/;a iK fe;w nkfd fBoXkos BjhI j?. fco th fBt/;ae B{z fBt/;a
eoB ;pzXh c?;bk b?D t/b/ T[; (He) iK T[; (She) tb'I pDkJh sithia bJh b'VhIdh fwjBs eoBh b'VhIdh
j?.
44- i/
;w[zdo'I gko dhnK (p?Ie) ;akyktK dh ;EkBe fB:w nkfrnk fdzd/ j'D sK eh Bkpkbr
t;Bhe th nkgDh ftd/;ah eoz;h d/ d/yGkb bJh yaksk y'bQ ;edk j? <
Bkpkbr
dh soc'I fGitkJh rJh oew d/ e/; ftu x';aDk bkr{ eoB ;pzXh ekB{zBh ;fEsh nB[;ko
fBgNko/ d/ nkXko s/ p?IeK tb'I wkwb/ ftu iao{oh ekotkJh ehsh ikt/.
45- eh
nfijhnK iwQK g{zihnK fto[ZX fdZshnK ikD tkbhnK ikwBhnK ftd/;ah eoz;h ftu iK
Gkosh o[gJ/ ftu iwQK eotkT[D dh ;j{bs j? <
BjhI
;ehw dh iwQK g{zihnK dhnK iawkBsK fto[ZX eo?fvN ;j{bs pko/ ft;fsqs ;'u BjhI j?.
46- eh fJ;
;ehw nXhB p?Ieo t;BheK bJh Gkos ftu ftd/;ah eoz;h dk yaksk y'bQ ;edk j? <
BjhI,
fJ; ;ehw nXhB p?Ie t;BheK bJh Gkos ftu ftd/;ah eoz;h dk yaksk BjhI y'bQ ;edhnK.
47- eh fJ;
;ehw nXhB t;BheK bJh ftd/;ah eoz;h dk yaksk y'bQD d/ wzst bJh Gkos ftub/ offshore Banking Unit (OBU) B{z Gkos s'I
pkjo p?Ie dhnK ;akyktK d/ pokpo wzfBnk ik ;edk j? <
BjhI,
;ehw d/ fJ; wzst bJh Gkos ftub/ U ph :{ B{z Gkos s'I pkjo dhnK p?Ie ;akyktK d/
pokpo BjhI wzfBnk ik ;edk.