Download
the punjabi
font
 
nsBvS `Eos     n|ajE     d~]sAm~]sj  
   nsU~ dsj~     kse]suBE OsXEsjv     Asg Yj Y~ ax°N~ OsX msk~ a®o`     um°Yv un°uGAs     uoEsuBYt     p¨j n|ajE 
 p?Ifezr
 w[dok
 ftd/;ah w[dok
 ;oekoh iwkBs piako
 r?o p?Ifezr ftZsh ezgBhnK
 G[rskB gqDkbhnK
j'w >> nkw s"o s/ g[ZS/ ikD tkb/ gq;aB - d/y'
Date: 01/04/2007

Gkos ftu ftd/;ah fBt/;a

Gkos ftu ftd/;ah fBt/;a

1-      ftd/;ah f;ZXk fBt/;a

1-              T[j ckow fejV/ jB fiBQK ftu fe;/ ftd/;a ezgBh d[nkok Gkos ftu tgko ehsk ik ;edk j? <

·       e'Jh ftd/;ah ezgBh i' Gkos ftu tgkoe ekoi dh :'iBk pDk ojh j? e'b fBwB S'NK jB-

·       e'Jh fBrws ti{d i' ezgBhia n?eN 1956 nXhB fBwB okjhI fBrws eoe/-

0       ;KMk T[dwl iK

0       g{oh wbehns tkbhnK ;jkfJe ezgBhnK

·       fJe r?ofBrws ti{d ti'I fBwB okjhI-

0       skbw/b dcaso|gqshfBZXh dcaso

0       gqki?eN dcaso

0       pqKu dcaso

nfij/ dcaso nfijhnK rshftZXhnK eo ;ed/ jB i' cko/B n?e;u/Ii w?B/iw?IN (tgko d/ j'o ;EkB dh pqKu ;akyk B{z Gkos ftu ;Ekfgs eoe/) ftfB:w 2000 okjhI eo ;ed/ jB.

 

2-              e'Jh ftd/;ah ezgBh Gkos ftu fBt/;a fet/I eodh j? < T[j ftfB:w fejV/ jB i' Gkosh ezgBhnK d[nkok ftd/;ah ;fj:'rhnK|fBt/;aekoK B{z ;a/no ikoh eoB Bkb ;pzXs jB <

        nkN"w?fNe o{N

·       ;kohnK rshftZXhnK|;?eNoK ftu nkN'w?fNe o{N nXhB 100 gqsh;as sZe n?cHvhHnkJhHdh nkfrnk j? f;tkJ/ fBwB d/ fiaBQK bJh ;oeko dh g{ot wBia{oh dh b'V j? -

·       rshftZXhnK|wZdK i' T[d:'fre b;z; dh wzr eodhnK jBl

·       sithiaK fiBQK ftu ftd/;ah ;fj:'rh dk Gkos ftu fJe' y/so ftu w"i{dk wkbh|seBheh ;fj:'r j't/.

·       w"i{dk Gkosh ezgBh ftu ;a/noK dh gqkgsh dhnK sithiaK L wkbh ;/tktK ;?eNo s/ fiZE/ ;feT[foNhi s/ n?e;u/Ii p'ov nkc fJzvhnK (;a/noK dh m'; gqkgsh s/ N/e Uto) ftfB:w 1997 bkr{ j'D.

·       ;kohnK sithiaK i' nfX;{fus ;?eNoi gkfb;h|e?Ig; iK nfij/ ;?eNoK nXhB nkT[IdhnK jB fi; ftu n?cHvhHnkJh B{z nkfrnk Bjh.

n?chHvhHnkJhH nfij/ ;?eNoK|rshftZXhnK fiBQK dh nkN'w?fNe o{N nXhB nkfrnk j? B{z ;oeko iK nkoHphHnkJhH dh g{ot wBia{oh dh b'V BjhI. fBt/;aeK s'I e/tb fJj wzr ehsh iKdh j? fe T[j nzdo{Bh gq/;aek dh gqkgsh d/ 30 fdBK d/ nzdo nzdo ;pzXs nkoHphHnkJh d/ y/soh dcaso B{z nfX;{fus eoB ns/ b'VhId/ d;skt/iK B{z T[; dcaso ftu ftd/;ah fBt/;aekoK B{z ;a/noK B{z ikoh eoB s'I 30 fdBK d/ nzdo nzdo ckJhb eoB.

 

;oekoh o{N

        n?cHvhHnkJhH  B{z nfijhnK rshftZXhnK i' nkN'w?fNe o{N nXhB BjhI nkT[IdhnK ;oeko dh g{ot wBia{oh dh b'V j? s/ T[BQK s/ cko/B fJBt?;Nw?IN gqw';aB p'ov (n?cHnkJhHghHphH) ftZs wzsokb/ d[nkok ftuko ehsk iKdk j?. fpB? gZso ckow n?cH ;hH nkJhH n?b ftu fdZsk ik ;edk j? fi; B{z http://www.dipp.gov.in s'I gqkgs ehsk ik ;edk j?. ;kd/ ekria s/ fpB? gZsoK fiBQK ftu ;G ;pzXs t/ot/ j'D B{z th ;theko ehsk iKdk j? . e'Jh ch; ndkfJrh:'r BjhI.

 

n?cHJhHn?wHJ/HnXhB nkw nkfrnk

        Gkosh ezgBhnK fiBQK e'b n?cHnkJhHghHphHokjhI ftd/;a fBt/;a j? B{z nzdo{Bh gq/;aB gqkgs eoB s/ ftd/;ah fBt/;aekoK B{z ;a/noK B{z ikoh eoB bJh nkoHphHnkJhHgk;'I nrb/oh ebhno?I; b?D dh b'V BjhI. ezgBhnK s'I fJj wzr ehsh iKdh j? fe nzdo{Bh gq/;aBk dh gqkgsh s/ 30 fdBK d/ nzdo nzdo ;pzXs y/soh dcaso B{z ;{fus eoB s/ ftd/;ah fBt/;aekoK B{z ;a/noK d/ ikoh eoB d/ 30 fdBK d/ nzdo nzdo ;{fus eoB.

 

3-              T[j ;?eNo fejV/ jB fiZE/ n?cHvhHnkJhHB{z nkN'w?fNe o{N nXhB s/ ;oekoh o{N nXhB Gkos ftu nkfrnk BjhI j? <

n?cHvhHnkJhHB{z ;oekoh s/ nkN'w?fNe o{N nXhB fBwB ;?eNoK ftZu wBkjh j?L

(i)     gqu{B dk eko'pko eoB.

(ii)    nkN'w?fNe T{oik

(iii) bkNoh dk eko'pko

(iv)   i{J/pkih s/ ;aosK bkT[D.

(v)    jkT{f;zr s/ tk;sfte ;zgsh eko'pko

(vi)   y/shpkVh (fi; ftu c[bK dh pkrpkBh, pkrpkBh, phiK dk ftek;, g;a{gkbD, wZShgkbD s/ ;piahnK dh ek;as, yz[[pK dh ek;as nkfd ;akwb j? i' fe y/shpkVh s/ ;pzXs ;?eNoK) ftu fB:zfsqs ;aosK nXhB j? ns/ T[j ;/tktK i' y/shpkVh s/ ;pzXs ;?eNoK Bkb ;pzXs jB  ns/ gbKN/;aBi (ukj dh gbkN/;aB s'I fpBK)

 

4-              nkN'w?fNe o{N iK ;oekoh wBia{oh nXhB ehs/ fBt/;a dk eh ehsk ikt/<

        fJ; wzst bJh d' gZXoh fog'ofNzr ftZXh B{z bkr{ ehsk ikDk j?.

·       fBt/;a bJh XzBok;ah dh gqkgsh s/l

·       ftd/;ah fBt/;aeko gk;'I XzBok;ah gqkgs ehs/ ikD d/ 30 fdBK d/ nzdo nzdo Gkosh ezgBh nkoHphHnkJhHd/ y/soh dcaso ftu fog'oN eo/rh fi; d/ nfXeko y/so nXhB ofi;Nov dcaso j't/ fi; ftu nfijh fog'oN j't/rh fi; ftu fBwB t/ot/ j'Dr/L

·       ftd/;ah fBt/;aekoK dk BK s/ gs/.

·       czvK dh gqkgsh dh fwsh s/ T[BQK d/ pokpo o[gJ/

·       nfXekos vhbo dk BK s/ gsk fi; okjhI czv gqkgs ehs/ rJ/ jB ns/

·       ;oekoh wBia{oh d/ t/ot/, i/eo e'Jh j'D-

ftd/;ah fBt/;aekoK B{z ;a/noK B{z ikoh eoB pko/.

·       ezgBh d/ ;eZso gk;'I ;oNhfce/N fi; ftu Gkos s'I pkjo fBtk;h ftneshnK gk;'I fBt/;a ;theko eoB dk ;oNhfce/N j't/ fi; ftu fJj s;dhe j't/ fe-

·       ezgBhia n?eN 1956 dhnK ;G b'VK dh gkbDk ehsh rJh j?l

·       ;oeko dh wBia{oh dhnK ;aosK s/ pkBQK i/eo e'Jh j'D dh gkbDk ehsh rJh j?.

·       ezgBh fJBQK ftfB:wK nXhB ;a/no ikoh eoB d/ :'r j?lns/

·       ezgBh e'b T[j ;ko/ w{b ;oNhfce/N jB i' fe Gkos ftu nfXekos vhboK d[nkok ikoh ehs/ rJ/ jB fiBQK s'I fJj ;p{s fwb/ fe fJtikB/ dh oew dh gqkgsh j' rJh j?. ekB{zBh nkvhNoK iK ukoNv neKT{N?IN gk;'I ;oNhfce/N fi; ftu Gkos s'I pkjo fBtk;h ftneshnK B{z ikoh ehs/ ;a/noK dh ehws ndk ehsh rJh j?.

 

5-              w"i{dk ;a/noK B{z o?ihv?INK s'I gqtk;h B{z NqK;co eoBk

T[sZo          fteoh okjhI NqK;co

e'Jh ftnesh i' Gkos s'I pkjo dk t;Bhe j? T[j fteoh okjhI Gkos d/ t;Bhe B{z fBwB nB[;ko ;[szso o{g ftu ;a/noK|pdbh:'r foDgZsoK dh jZE pdbh eo ;edk j?.

·       e'Jh th ftnesh i' Gkos s'I pkjo t;Bhe j't/ (i' gqtk;h Bk j't/ iK ftd/;ah fBrws ;zrmB j't/) T[j ;a/noK dh fteoh|pdbh:'r foD gZsoK dh fteoh okjhI Gkos s'I pkjo fBtk;h ftnesh B{z fteoh eo ;edk j? go ;aos fJj j? fe gqkgs eosk iK jZEpdbh gkso dk Gkos ftu T[;/ y/so iK ;?eNo ftu e'Jh gfjbK T[dw iK pzXB Bk j't/.

·       e'Jh gqtk;h Gkosh (n?BHnkoHnkJhH) fteoh okjhIl ;a/noK| pdbD:'r foD gZsoK B{z i' fe T[; e'b j'D e/tb j'o n?BHnkoHnkJhHB{z NqK;co eo ;edk j?.

·       e'Jh ftnesh i' Gkos s'I pkjo dk t;Bhe j? T[j n?cHJhHn?wHJ/H ftfB:wK nB[;ko gqkgs ehs/ foD gZsoK B{z Gkos ftu ofi;Nov dbkb okjhI wBia{o ;a[dk ;Nke n?e;u/Ii okjhI t/u ;edk j?.

·       e'Jh gqtk;h Gkosh iK ftd/;ah fBrws ;zrmB ;a/noK B{z e/tb gqtk;h GkoshnK B{z fteoh okjhI jZE pdbh eo ;edk j?.

·        

s'jc/ okjhI jZE pdbh       

        e'Jh ftnesh i' Gkos s'I pkjo ofjzdk j't/ ;a/no|pdbh:'r foD gZso B{z s'jc/ ti'I fe;/ nfij/ ftnesh B{z d/ ;edk j? i' fBwB nB[;ko Gkos dk tk;h j't/l

·       e'Jh ftnesh i' Gkos s'I pkjo dk t;Bhe j't/ (i' gqtk;h Gkosh Bk j't/ ftd/;ah fBrws ;zrmB Bk j't/) T[j s'jc/ ti'I ;a/noK B{z pdbh:'r foD gZsoK B{z Gkos s'I pkjo ofjzd/ fe;/ ftnesh B{z NqK;co eo ;edk j?, go ;aos fJj j? fe gqkgs eosk ik jZEpdbh gkso dk Gkos ftu T[;/ y/so iK ;?eNo ftu e'Jh gfjbK T[dw dk ;pzX Bk j't/.

·       e'Jh BkB o?ihv?IN Gkosh (n?BHnkoHnkJhH)s'jc/ okjhI ;a/noK| pdbh:'r foDgZsoK B{z i' T[; e'b j'D e/tb fe;/ j'o n?BHnkoHnkJhHB{z d/ ;edk j?.

·       e'Jh ftnesh i' Gkos s'I pkjo dk t;Bhe j? T[j ;a/no|pdbh:'r foD gZso B{z nfij/ ftnesh s'jc/ ti'I NqK;co eo ;edk j? i' Gkos dk t;Bhe j't/.

 

 

o?ihv?IN s'I gqtk;h B{z NqK;co

        nfX;{uBk BzLn?cHJhHn?wHJ/H20|2000-nkoHphHfwsh 3 wJh, 2000 nXhB fteoh|nkw nkfrnk nXhB NqK;co.

        e'Jh ftnesh i' Gkos dk fBtk;h j't/ fe;/ ftnesh B{z Gkos s'I pkjo e'Jh ;a/no|pdbh:'r foD gZso i' Gkosh ezgBh dk j't/ dh NqK;co eo ;edk j? fi; dhnK rshftZXhnK n?cHvhHnkJhHd/ nkN'w?fNe o{N nXhB g?IdhnK j'D i' ;?eNo ;hwktK d/ nXhB j'D T[j nfij/ ;a/noK|foD gZsoK B{z fteoh okjhI fBwB B{z NqK;co eo/rk-

        Gkosh ezgBh fi; d/ ;a/no iK pdbh:'r foD gZsoK dh NqK;co eoB dh sithia j? B{z fe;/ wkbh ;/tk ftu BjhI bkfJnk ikt/rk (wkbh ;/tktK dk Gkt T[j ;/tk j? i' fe p?Ifezr s/ BkB-p?Ifezr ezgBhnK d[nkok ehsh ikt/ i' fe foiaot p?Ie phwK ezgBhnK d[nkok ftfB:ws ehsh ikt/ fiBQK B{z phwk o?r{b/Noh s/ ftek; nfXekoh (nkJhHnkoHvhHJ/)s/ j'o ezgBhnK okjhI ftfB:w 3 ehsk ikt/ fiBQK B{z fe;/ j'o wkbh o?r{b/No d[nkok ftfB:ws ehsk ikt/, fit/I th e/; j't/)

        NqK;co n?;HJhHphHnkJhH (;p;N?I;ahnb n?e[ih;aB nkc ;a/noi s/ N/e Utoia) ftfB:w 1997 d/ T[gpzXK d/ nfXeko y/so nXhB BjhI nkt/rh ns/

        ;pzXs fXoK nfijhnK jZE pdbhnK bJh ehws dhnK ;/XK, d;skt/iheoB  s/ fog'ofNzr dhnK b'VK dh gkbDk eoBrhnK i' fe ;w/I ;w/I s/ foiaot p?Ie d[nkok fBoXkos ehshnK ikDrhnK.

n-             s'jc/ ti'I jZE pdbh

        e'Jh ftnesh i' Gkos dk t;Bhe j't/ ;a/noK dh NqK;co fe;/ nfij/ ftnesh B{z eo ;edk j? i' Gkos s'I pkjo dk t;Bhe j't/ fBwB sohe/ Bkb eo ;edk j?L-

 

        e'Jh ftnesh i' Gkos dk t;Bhe j? i' fe Gkos s'I pkjo fe;/ ftnesh B{z ;feT[foNh NqK;co eoB dh sithia oZydk j?. (;kpek UH;hHphH s'I fJbktk j'o B{z ) i' fJe s'jc/ ti'I j't/ T[j foiaot p?Ie d/ ftd/;ah n?e;u/Ii d/ e/Idoh dcaso B{z fJe fpB? gZso d/t/rk fi; ftu fBwB ikDekoh fdZsh ikt/rh-

jZEpdbh eoB tkb/ dk BK s/ gsk s/ gq;skfts jZE pdbh gkso jZEpdbh eoB tkb/ s/ gq;skfts jZEpdbh gkso ftueko ;pzX s'jck d/D d/ ekoB.

 

6-              T[; ;w/I eh j't/rk i/eo o?ihv?IN s'I gqtk;h B{z NqK;co T[go'es ;j{bs nXhB BjhI nkT[Idh <

        i/eo NqK;co T[go'es ftu' fe;/ ftu fcZN BjhI p?mdh sK iK sK jZE pdbh eoB tkbk (o?ihv?IN) iK jZE pdbh gkso (gqtk;h) NqK;co dh nkfrnk bJh nkoHphHnkJhHB{z fpB? gZso d/ ;edk j?.

n?cHnkJhHghHphHdh wBia{oh dh Beb|jZEpdbh eoB tkb/ s/ jZEpdbh gkso gk;'I wBia{oh dk gZso s/ fi; ftu ;g;aN o{g ftu ;a/noK dk Bzpo, T[; ezgBh dk Bk fdZsk j't/ fi; ftu fBt/;a ehsk frnk j't/ s/ T[j ehws fdZsh j't/ fi; s/ NqK;co eoB dh sithia j?.

Gkosh ezgBh fi; ftu fBt/;a ehsk ikt/, pknd dh ;a/no j'bfvzr ftu NqK;co dh ftZXh fi; ftu ;aq/Dh nB[;ko o?ihv?INK s/ gqtk;hK d/ fJetNh :'rdkB B{z do;kfJnk frnk j't/. nkoHphHnkJhHdhnK wBia{oh dhnK BebK|n?cH;hHihHghHnkoHdhnK gqkgs ekghnK fiBQK ftu gqtk;hK dhnK w"i{dk j'bfvzr dk ;p{s fdZsk j't/.

 

        i/eo co'yaseko|jZEpdbh eoB tkb/ n?BHnkoHnkJhH|UHphH;hH jB sK nkoHphHnkJhHdhnK wBi{aohnK dhnK BebK fiBQK ftu XzBok;ah dh tkg;|Bktkg; d/ nkXko s/ T[BQK e'b ;a/no d/ ;p{s dhnK wBia{ohnK j'D. y[bQh g/;ae; tkbk d;skt/i i' n?;HJhHphHe'b dkfJo ehsk j't/ i/eo ;a/noK dh gqkgsh gqtk;hK d[nkok n?; JhHphHnkJhH N/e Uto o?r{b/;aB nXhB j't/.

        ukoNv neKT{N?IN gk;'I w[bKeD ;oNhfce/N fi; ftu ;a/noK dh ehws fdZsh j't/ T[j fBwB ;/XK nB[;ko j't/-

        nD ;{uh pZX ;a/noK d/ e/; ftu w[Zb dk nB[wkB ;kpek ezNo'bo nkc e?ghNb fJ;a{i nB[;ko bkfJnk iKdk j?.

;{uhpZX ;a/noK bJh ehws dk nzdkik i' bkfJnk iKdk j? 6 wjhfBnK bJh n";s jcskto tZX iK xZN e[N/;aBk d/ tZX Bkb'I xZN BjhIn j[zdk ns/ o'iakBk tZX iK xZN e[N/;aBk dk n";s j[zdk j? iK n?cHnkJhHghHphHB{z fpB? gZso d/D dh fwsh s'I 30 fdBK s'I gfjbK d' jcas/ j[zdk j?.

7-              eh Gkos ftu ewkJ/ fBt/;a s/ bkG w'VB:'r jB <

        ;ko/ ftd/;ah fBt/;a ;[szso o{g ftu w'VB:'r jB f;tkJ/ T[BQK e/;K d/ fiZE/ n?BHnkoHnkJhHft;/a; eoe/ r?o w'VB:'r ;ehwK nXhB fBt/;a eod/ jB. ftd/;ah fBt/;aK s/ x'f;as bkGK;aK B{z ;[szso o{g ftu fe;/ nfXfeqs vhbo okjhI G/fink ik ;edk j?.

8-              w"i{dk ezgBhnK d/ e/; ftZu ;a/noK d/ ikoh eoB s/ w[bKeD d/ ;pzX ftu eh ;/XK jB <

                gfjb d/ nkXko s/ ;a/noK dh nbkNw?IN ezgBhi n?eN 1956 dhnK b'VK nB[;ko j't/rh i' fe gpfbe fbwfNv ezgBh d/ e/; ftu ft;a/;a ws/ dh wzr eo/rh.

 

                ;{uhpZX ezgBhnK d/ e/; ftu w[bKeD nkoHphHnkJhH|n?;HJhHphHnkJhHdhnK ;/XK nB[;ko fBwB nB[;ko j't/rk-

                ehws dk w;bk fBwB nB[;ko j't/rk-

(T)            ;pzXs fwsh B{z fgZSb/ 6 wjhfBnK d/ ;w/I d"okB ;Nke n?e;u/Ii s/ e'N ehs/ ;pzXs ;a/noK dhnK 7 jcasktkoh T[u s/ xZN pzd j'D tkbhn ehwsK dh n";s iK

(n)            ;pzXs fwsh B{z d' jcafsnK d/ ;w/I d"okB ;Nke n?e;u/Ii s/ e'N ehs/ ;pzXs ;a/noK dhnK jcasktkoh T[u s/ xZN pzd j'D tkbhnK ehwsK dh n";s r?o ;{uhpZX ezgBhnK d/ e/; ftu w[bKeD ;kpek ezNo'bo nkc e?ghNb fJ;a{i d[nkok ikoh ;/XK nB[;ko ehsk ikt/rk.

 

9-              Gkosh ezgBhnK d[nkok J/HvhHnkoH|ihHvhHnkoH ikoh eoB d/ ;pzX ftZu ftfB:w fejV/ jB <

                Gkosh ezgBhnK B{z fJ; rZb dh nkfrnk j? fe T[j J/HvhHnkoH|ihHvhHnkoH ikoh eoe/ nzsook;aNoh wzvh ftu g{zih fJeZso eo ;edhnK jB. T[j nkoHphHnkJh dh g{ot wBia{oh s'I fpBK J/HvhHnkoH|ihHvhHnkoHikoh eo ;edhnK jB i/eo T[j cko/B eoz;h eBtoN/pb pKv s/ ;XkoD ;a/no (fvgkfiaNoh o;hgN w?ekfBiw) ;ehw 1993 s/ Gkos ;oeko d/ ftZs wzsokfbnk d[nkok ikoh pknd tkbhnK jdkfJsK okjhI J/HvhHnkoH| ihHvhHnkoH ikoh eoB d/ :"r jB.

 

                        J/HvhHnkoH|ihHvhHnkoH ikoh eoB T[gozs ezgBh B{z nkoHphHnkJhH nfX;{uBk BzL n?cHJhHn?wHd/ 20| 2000-nkoHphHfwsh 3 wJh, 2000 ftu nB[br *;h* ftZu fdZs/ cakow ftu foNoB ckJhb eoBh g?Idh j?. ezgBh s'I fJj th wzr ehsh iKdh j? T[j T[BQK jh ftfB:wK d/ nB[br vh ftZu fBoXkos ckow ftu fswkjh foNoB Go/.

 

                        ihHvhHnkoH|J/HvhHnko d/ fJ;a{ tZNs s/ e'Jh T[d/;a-tos'I gkpzdhnK BjhI jB f;tkJ/ tk;sfte n?;N/N s/ ;Nke wzvhnK s/ ;g;aN gqshpzX d/.

 

10-            ;ogq;sh tkbh J/HvhHnko s/ J/HvhHnko|ihHvhHnkoH dh nzsopdbh tkbh d' wkorh ;ehw dk eh Gkt j? <

                ;ogq;sh tkbh J/HvhHnkoH|ihHvhHnkoL e'Jh Gkosh ezgBh fe;/ ftd/;a dh fvgkfiaNoh ftu T[BQK ;a/noK fto[ZX i' fe T[; d/ ;a/no j'bvoK d/ j'D, T[; ehws s/ fi; dk fBoXkoD bhv w?B/io d[nkok ehsk ikDk j?, J/HvhHnkoH| ihHvhHnkoHd/ fJ;a{ B{z ;gK;o eo ;edh j?. T[; bJh ekoi;ahb ;/XK B{z J/HghH(vhHnkJhHnkoH;hohi) ;oe[bo BzL52 fwsh 23 Btzpo 2002 okjhI ikoh ehsk frnk j?.

 

                d' wkorh nzso-pdbh tkbh ;ehwL ;hws d' wkorh nzdo-pdbh tkbh ;ehw nXhB Gkos ftu ofi;Nov dbkb fe;/ Gkosh ezgBh d/ ;a/no fe;/ nfij/ ftnesh bJh yohd ;edk j? i' Gkos s'I pkjo dk t;Bhe j't/ sK fe fJ; gqeko yohd/ rJ/ ;a/noK B{z J/HvhHnkoH|ihHvhHnkoHftu pdfbnk ik ;e/. fJ; bJh ekoi;ahb ;/XK J/HghH(vhHnkJhHnkoH;hohia) ;oe[bo BzL21 fwsh 13 cotoh, 2002 B{z ikoh ehshnK rJhnK jB.

 

                ;ehw J/HvhHnko|ihHvhHnko ftZu e/tb T[sB/ ;a/noK dh yohd s/ g[Bo pdbh dh wzr eodh j? i' J/HvhHnkoH|ihHvhHnkoHi' fe tk;sfte o{g ftu wkoehN ftu t/u/ rJ/ jB d/ g/;a ehs/ ikD d/ pokpo iK xZN j'D. fJ; gqeko fJj e/tb ;hws d'-wkorh nzso-pdbh j? fi; ftu xo/b{ wkoehN ftu ;a/noK dh BthI yohd bJh T[gbZpX j?v o{w T[BQK pdb/ ;a/noK dh frDsh sZe ;hws j? fiBQK B{z gqtk;h fBt/;aekoK B/ xo/b{ wzvh ftZu t/funk j't/. id sZe J/HvhHnko|ihHvhHnko B{z xo/b{ wkoehN ftu ;a/noK dh w[Zb s/ e'N ehsk iKdk j?, fBt/;aeko J/HvhHnko|ihHvhHnkoH B{z nXhB ;a/noK s/ T[BQK B{z xo/b{ wzvh ftu t/uD ftu bkG j't/rk. T[; e/; ftu fiZE/ J/HvhHnkoH|ihHvhHnko B{z gqhwhnw ti'I e'N ehsk ik fojk j? T[E/ gqshe{b nzso-pdbh dh wzr j't/rh noEks xo/b{ wkoehN ftu ;a/noK dh yohd J/HvhHnkoH|ihHvhHnko ftZu pdbh bJh j't/rh. ;ehw n?;HJhHphHnkJhH nXhB e;N'vhwBi nkc f;feT[foNh s/ ;Nke po'eoi/ okjhI ekoi;ahb j't/rh.

 

11-            eh Gkosh ezgBhnK ftd/;ah eoz;h pdbh:'r pKv (n?cH;hH;hHphHi) ikoh eo ;edhnKI jB <

                n?cH;hH;hHphi Gkosh ezgBhnK okjhI ftd/;ah wzvh ftZu nfijh ;ehw nXhB ikoh ehs/ ik ;ed/ jB i' fe ftd/;ah eoz;h pdbD:'r pKvK s/ ;kXkoD ;a/noK d/ nB[e{b j't/ (fvgkfiaNoh o;hgN w?ekfBiw) ;ehw 1993 nXhB.

 

                n?cH;hH;hHphHB{z ikoh eoB bJh pkjoh tgkoe eoi b?D dhnK ;/XK d/ nB[e{b j'D dh b'V j? fiBQK B{z nkoHphHnkJh d[nkok nfX;{uBk BzLn?cHJhHn?wHJ/ 3|2000-nkoHphHfwsh 3 wJh, 2000 i' ;w/I ;w/I f;o ;'Xh rJh j? okjhI ikoh ehsk frnk j?.

 

12-            eh w? soihjh ;a/noK okjhI fBt/;a eo ;edk jK < nfij/ fBt/;aK d/ e/; ftu ftfB:w bkr{ j'D:'r jB <

·       soihj ;a/noK okjhI ftd/;ah fBt/;a B{z ftd/;ah f;ZXk fBt/;a ;wfMnk frnk j?. sithiaK dh gqk;?f;zr nkN'w?fNe o{N iK n?cHnkJhHghHphHfit/I th e/; j't/ okjhI ehsh iKdh j?. soihjh ;a/no ftu ftd/;ah fBt/;a B{z ;a/no g{zih dk fjZ;k ;wfMnk iKdk j? s/ fJj pkjoh tgkoe eoia/ (JhH;hHphH) dhnK ;/XK|pzXB s'I pkjo ;wfMnk iKdk j? soihjh ;a/no fiBQK B{z ftd/;ah fJeftNh s/ ;?eNo gqshpzX d/ T[d/;a bJh f;ZXh ftd/;ah fJeftNh ;wfMnk iKdk j? fiZE/ nfij/ nfij/ gqshpzX fBoXkos ehs/ iKd/ jB go ;aos fJj j? fe T[BQK ftZu pdbh dh nkg;aB j't/. i/eo soihjh ;a/noK dh pBktN nfijh pdbh nkg;aB s'I fpBK ehsh iKdh j? sK T[j ftd/;ah f;ZXh fJetNh dh ;hwK s'I pkjo ikDr/.

 

13-    eh :ew[;as ch;, okfJbNh s/ JhH;hHphHfto[ZX ;a/no ikoh ehs/ ik ;ed/ jB <

        :ew[;as ch;, okfJbNh s/ pfjo{Bh tgkoe eoi/(JhH;hHphH) i' fe pdbh:'r ftd/;ah eoz;h ftu jB d/ fto[ZX fJetNh ;a/noK B{z ikoh eoB dh nkfrnk fJ; nXhB j? fe ;kohnK bkr{:'r j'D d/DdkohnK s/ ;?eNo ft;a/; dhnK ;/XK B{z g{ok ehsk ikt/.

 

14-    nkN'w?fNe o{N|;oekoh o{N nXhB ;a/noK B{z ikoh eoB s'I fJbktk nkoHphH nkJhH nfX;{uBk BzL n?cHJhHn?wHJ/ 20 fwsh 3H5H2000 nXhB eh j'o iBob nkfrnktK T[gbZpX jB <

        Gkosh ezgBhnK d[nkok fJBQK d/ eowukohnK iK fJ; d/ ;KM/ T[dw d/ eowukohnK iK g{oB wbehns tkbhnK ftd/;ah ;jkfJe ezgBhnK d[nkok JhHn?;HUHghHnXhB ;a/noK B{z i' fe Gkos s'I pkjo d/ t;Bhe jB f;ZXk ikoh eoBk iK Nq;N okjhI ezgBh dh ndkfJrh:'r g{zih dk 5 gqsh;as sZe ikoh eoBk.

Gkosh ezgBhnK dh ftbhBsk iK g[Bo ftbhBsk iK fJesoheoB T[gozs gqtk;hK d[nkok ;a/noK B{z ikoh eoB s/ T[BQK dh gqkgsh.

fe;/ Gkosh ezgBh d[nkok Gkos s'I pkjob/ t;Bhe B{z nfXeko d/ nkXko s/ ;a/no, soihjh ;a/no iK pdbh:'r foD gZso ikoh eoB/.

 

15-    eh Gkos ftu fe;/ ezgBh d[nkok ikoh r?o ;{uhpZX ;a/noK ftu w?I fBt/;a eo ;edk j?<

jK, nkoHphHnkJh|Gkos ;oeko d[nkok ikoh ftfB:wk ;/XK nB[;ko Gkosh ezgBhnK ftu r?o ;{uhpZX ;a/noK ftu fBt/;a ehsh ik ;edh j?.

 

16-    eh e'Jh ftd/;ah Gkos ftu GkJhtkbh|gq'gokJhNof;ag ;Ekfgs eo ;edk j? <

BjhI, e/tb n?BHnkoHnkJh|ghHnkJhHUi B{z Gkosh ndko/ ftu GkJhtkbh| gq'gokJhNof;ag ;Ekfgs eoB dh nkfrnk j?. fJZE'I sZe fe n?BHnkoHnkJh| ghHnkJhHUi B{z r?o w'VB:'r d/ nkXko s/ fBt/;a eoB dh nkfrnk j?.

17-    eh fe;/ Gkosh ezgBh d[nkok fv;eKT{N d[nkok w?I okJhN ;a/noK ftZu fBt/;a eo ;edk jK. okJhN ;a/noK ftu fBt/;a bJh nkoHphHnkJhHtb'I e'Jh gkpzdhnK BjhI jB, go ;aos fJj j? fe fJ; gqeko ikoh ehs/ okJhN ;a/no o?ihv?INK s/ gqtk;hK B{z fJe' ehws s/ g/;a ehs/ ik oj/ jB.

 II-    ftd/;ah seBheh ;fj:'r

1-      nkoHphHnkJh d/ nkN'w?fNe o{N nXhB ftd/;ah seBkb'ih NqK;co bJh ndkfJrh wkgdzv fejV/ jB <

ftd/;ah seBkb'ih ;fj:'r bJh ndkfJrh dh nkN'w?fNe o{N nXhB nkfrnk fBwB ;hwktK nXhB j? L

        :ew[;as ndkfJrhnK i' :{Hn?;Hvkbo d' fwbhnB s'I tZX Bk j'D.

        ndkfJrh:'r okfJbNh i' xo/b{ fteohnK bJh 5 gqsh;as sZe ;hws j't/ s/ fBo:ksK bJh 8 gqsh;as j't/ fiBQK B/ okfJbNh ndkfJrhnK d/ ;w/I dh e'Jh gkpzdh Bk j't/.

        okfJbNh ;hwktK N?e;K dhnK fBo'b jB s/ fJBQK dh frDsh fwnkoh ;aosK nB[;ko ehsh iKdh j?.

        okfJbNh dh frDsh T[sgkb dh fBo'b c?eNoh fteoh ehws d/ nkXko s/ ehsh ikt/rh, fi; ftu nkpekoh fvT{NhnK ;akwb BjhI j'DrhnK s/ fi; ftu fwnkoh eZY/ ;zxNeK dh bkrs s/ nk:ks ;zxNeK dh b?Ifvv bkrs ;akwb j't/rh fi; ftu gqkgsh d/ ;q's, ;w[zdoh GkV/, phw/, e;aNw fvT{NhnK nkfd dk fXnkB BjhI oZfynk ikt/rk . fJeokoBkw/ dh nkoHphHnkJhH d/ y/soh dcaso Bkb ofi;N/q;aB B{z yasw eo fdZsk frnk j?.

2-      i/eo nkoHphHnkJhHdk seBkb'ih bJh o{N T[gbpZX BjhI j[zdk sK ehsk ikDk ukjhdk j? <

        nfijhnK sithik i' nkoHphHnkJhH|bJh fBoXkos nkN'w?fNe o{N d/ wkgdzvK B{z g{ok BjhI eodhnK B{z Gkos ;oeko d/ T[d:'fre gkfb;h s/ gq'w';aB ftGkr d/ ekwo; wzsokb/ s'I ebhno?I; dh b'V j?.

 

III     g'oN c'bhU fBt/;a

1-      ftd/;ah ;z;EkJh fBt/;aeK (n?cHnkJhHnkJhH) ftfB:w 1995 ns/ n?cHJhHn?wHJ/ nfX;{uBk BzL20 fwsh 3 wJh, 2000 okjhI ftfB:s ehsk iKdk j?. n?cHnkJhHnkJh  ftZu ;zgsh w?Biw?IN ezgBhnK, g?B;aB czv, nkg;h czv, Bkwiad gkso ezgBhnK d/ fBt/;a Nq;aN, fBrwsh ;z;EkJh g'oNc'bhU w?B/io iK T[BQK d/ gkto nkc nNkoBh Xkoe, :{Bhtof;Nh czv, XowdkB ckT{v/;aBK, dkB d/ Nq;N dkB dhnK ;';kfJNhnK ;akwb jB.

        n?;HJhHphHnkJhHn?c nkJh nkJh n?; ftZu ofi;Nq/;aB bJh e/Idoh g[tkfJzN dk ekoi eodh j?. nkoHphHnkJhHB/ n?;HJhHphHnkJh ofi;Nov n?cHnkJhHnkJhHn?;H B{z Gkos ftZu g'oN c'bhU fBt/;a ;ehw nXhB fBt;a eoB dh nkfrnk fdZsh j?.

        ;kohnK n?cHnkJhHnkJhHn?; s/ T[BQK d/ T[g yakfsnK B{z i/eo fJeZmk fbnk ikt/ sK T[j fe;/ Gkosh ezgBh dh g/v ng g{zih dk 24 gqsh;as Bkb'I tZX gqkgs BjhI eo ;ed/ . Gkosh ezgBhnK ;?eNo gkpzdh|ekBz{Bh jZd i' bkr{ j'D :'r j? s'I T[go'es tofBs 24 gqsh;as jZd Bkb'I tkXk p'ov nkc vkfJo?eNoia d/ gk; ehs/ ws/ okjhI eo ;e;dhnK jB fi; T[gozs fJ; dh iBob pkvh okjhI fJ; ;pzX ftu ft;a/;a wsk gk; eoBk g?Idk j?.

 

2-      ftd/;ah T[dw d/ g{zihrs fBt/;a bJh eh ftfB:w jB<

        e'Jh ftd/;ah T[dw tkbk g{zihrs fBt/;aeko i' n?;HJhHphHnkJh e'b ofi;Nov j't, T[j Gkosh T[dw d/ g{zihrs ndko/ ftu T[dwh g{zihrs czvK dk fBt/;a nfij/ sohe/ Bkb s/ nfijhnK ;aosK s/ pkBQK nXhB eo ;edk j? fiBQK dk toBD nkoHphHnkJhHnfX;{uBk BzLn?cHJhHn?wHJ/ 20|2000-nkoHphH fwsh 3H5H2000 dh nB[;{uh 6 ftZu tofBs ;aosK s/ pkBQK i' ;w/I ;w/I s/ ;'XhnK rJhnK jB, ftu ehsk frnk j't/.

 

3-      n?BHnkoHnkJhH|ghHnkJhHU d[nkok g'oNc'bhU fBt/;aK d/ ;pzX ftZu eh ftfB:w jB<

        BkB o?ihv?IN  Gkosh (n?BHnkoHnkJhH) ns/ Gkosh w{b d/ ftnesh (ghHnkJhHU) g'oNc'bhU fBt/;a ;ehw nXhB Gkosh ezgBhnK d/ ;a/noK|pdbh:'r foDgZsoK dh yohd|fteoh eo ;ed/ jB. fJ; wzst bJh n?BHnkoHnkJhH|ghHnkJhHUH Bz[{ p?Ie dh fBoXkos ;akyk B{z fpB? gZso d/Dk g?Idk j? i' g'oNc'bhU fBt/;a eodh j't/. ;koh fteoh|yohd b?D d/D fBoXkos ;akyk okjhI eoBk g?Idk j?.

 

        e'Jh n?BHnkoHnkJhHiK e'Jh ghHnkJhHUHfe;/ Gkosh ezgBh dh g/v ng g{zih dh ;a/no 5 gqsh;as yohd ;edk j?. ;ko/ n?BHnkoHnkJhH|ghHnkJhHU fJeZm/ s"o s/ ezgBh dh g/v ng ehws d/ 10 gqsh;as Bkb'I tZX ;a/no BjhI yohd ;ed/. (fJj ;hwk Gkosh ezgBh d[nkok iBob pkvh d/ ws/ B{z gk; eoe/ 24 gqsh;as sZe tXkJh ik ;edh j?.)

 

        tkg; w'VB:'r fBt/;aK dh fteoh tZNs B{z n?BHnkoHJhH|n?BHnkoHU nkfd yakfsnK ftu iwQK ehsk ik ;edk j? id fe r?o w'VB:"r fBt/;a dh fteoh tNs B{z e/tb n?BHnkoHUHyakfsnK ftu iwQK ehsk ik ;edk j?.

 

        ;a/noK dh fteoh bkr{ j'D :'r N?e;K dh ndkfJrh d/ nXhB j't/rh.

 

IV-    pqKu|gqki?eN|skbw/b dcaso y'bQD bJh ftZXh

1-      ftd/;ah ezgBhnK Gkos ftu skbw/b | gqki?eN pqKu dcaso fet/I y'bQ ;edhnK jB <

        ftd/;ah ezgBh Gkos ftu skbw/b |pqKu dcaso nkoHphHnkJhHdh wBia{oh b?D T[gozs y'bQ ;edh j?. nkoHphHnkJhHdh wBia{oh b?D T[gozs y'bQ ;edh j?. nkoHphHnkJhH B/ ftd/;ah ezgBhnK B{z e[M ;aosK d/ nXhB Gkos ftu gqki?eN dcaso ;Ekfgs eoB dh nkw nkfrnk fdZsh j?.

 

2-      skbw/b dcaso|B[wKfJdrh dcaso y'bQD bJh foiaot p?Ie gk;'I wBia{oh b?D bJh fejVh ftXh ngBkJh ikt/ <

T[sZo  skbw/b dcaso e/tb skbw/b dhnK rshftZXhnK eo ;edk j? noEks fJj ftd/;a ftu j?v nkfc; s/ Gkos ftu fXoK ftueko ;zuko wkor dk ezw eo ;edk j?. fJ; B{z Gkos ftu tgkoe rshftZXh eoB dh nkfrnk BjhI s/ fJj Gkos ftu e'Jh nkwdB BjhI ewk ;edk. nfij/ dcasoK d/ you/ g{oB s"o s/ ftd/;a ftu j?v nkfc; gk;'I ftd/;ah w[dok G/iD Bkb ubkJ/ ik ;ed/ jB. fJ; bJh nfij/ dcasoK dh G{fwek fJ; jZd sZe ;hws j? fe T[j ;zGt wkoehN wZfdnK pko/ ikDekoh jkf;b eoB s/ ezgBh s/ T[; d/ T[sgkdK pko/ ;zGkth Gkosh rkjeK B{z ;{uBk d/D.

        T[j ezgBhnK i' Gkos ftu skbw/b dcaso y'bQDk ukj[zdhnK jB T[j ckow n?cHn?BH;hH1 ftu fpB? gZso d/ ;edhnK jB s/ Bkb jh T[; ftu wzr/ d;skt/i ftd/;ah fBt/;a vthiaB Gkosh foiaot p?Ie nkc fJzvhnk ;?INob nkfc; w[zpJh B{z G/i ;edhnK jB. fJj cakow vpb:{ vpb:{ vpb:{ nkoHphHnkJh, THnkoHih fJzB ftu T[gbpZX j?.

        nfij/ dcaso y'bQD dh nkfrnk ;a[o{ ;a[o{ ftu fszB ;kbK bJh fdZsh iKdh j? s/ y/soh dcaso d[nkok ;w/I ;w/I s/ fJ; ftu tkXk ehsk ik ;edk j? fii; d/ nfXeko y/so ftu T[j dcaso ;fEs j't/. skbw/b |B[wkfJzdk dcasoK B{z ;kbkBk nkXko s/ fJe rshftZXh ;oNhfce/N doi eoBk g?Idk j? i' ukoNv neKT{N?IN s'I fbnk j't/ i' fe nkoHphHnkJhHd/ ;pzXs y/soh dcaso B{z G/iDk g?Idk j? fi; ftu fJj dZf;nk ikt/ fe skbw/b dcaso B/ e/tb T[jh rshftZXhnK ehshnK jB fiBQK dh nkoHphHnkJhHd[nkok nkfrnk j?.

3-      gqki?eN dcaso ;Ekfgs eoB dh ftZXh eh j? <

        ftd/;ah ezgBhnK B{z Gkos ftu Gkosh ti{dK d[nkoK gqki?eN fdZs/ iKd/ jB. nkoHphHnkJhHd[nkok nfX;{uBk BzL n?cHJhHn?wHd/ 95 | 2003 nkoHphHfwsh 3 i[bkJh, 2003 okjhI ftd/;ah ezgBhnK B{z fJj nkw nkfrnk fdZsh rJh j? fe T[j Gkos ftu gqki?eN dcaso y'bQ ;edhnK jB go ;aos fJj j? fe T[BQK B/ Gkosh ezgBh gk;'I e'Jh gqki?eN bkT[D bJh w[nkfJdk nwb ftu fbnKdk j't/ ns/ gqki?eN bJh czv f;ZX/ ftd/;a s'I nzdo{Bh gq/;aB okjhI gqkgs j'D iK

 

        gqki?eN bJh czv d[socah iK pj[gZyh nzsook;aNoh ckfJBKf;zr J/iz;h s'I gqkgs j'D, iK gqki?eN B{z T[fuZs nEkfoNh d[nkok wBia{oh fdZshs rJh j't/ ih.

 

        Gkos ftu fe;/ ezgBh iK ti{d B/ fi; B/ eKNo?eN fdZsk j't/ B/ gpfbe wkbh ;z;Ek ik Gkos d/ fe;/ p?Ie d[nkok gqki?eN bJh wkbh eoiak fdZsk j't/.

 

        go i/eo T[go'es wkgdzv g{o/ BjhI j[zd/ iK i/eo w[Zy ti{d gkfe;skB, pzrbkd/;a, ;qh bzek, ncrkfB;skB, JhokB iK uhB ftu ;Ekfgs j't/ sK nfij/ fpB? gZsoK B{z wBia{oh bJh foiaot p?Ie nkc fJzvhnk d/ ftd/;ah n?e;u/Ii ftGkr d/ e/Idoh dcaso ftu G/iDk g?Idk j?.

 

4-      pqKu dcaso ;Ekfgs eoB bJh fejVh ftZXh j? <

        foiaot p?Ie ftd/;a ftu tgkoe rshftZXhnK s/ fBowkD ftu bZrhnK ezgBhnK B{z fBwB wzstK bJh tgkoe rshftZXhnK eoB dh nkfrnk d/ ;edk j?-

        Gkos ftu tZy tZy wkwfbnK bJh gqw[Zy ezgBh|j'o ftd/;ah ezgBhnK dhsd gqshfBZXsk eoB bJh noEks Gkos ftu yohdh|fteoh J/izNK ti'I ekoi eoB bJh.

        nfij/ y/so ftu y'i ekoi eoB fi; ftu gqw[Zy ezgBh bZrh j'Jh j?.

        nk:ks s/ fBo:ks rshftZXhnK bJh s/ E'e d/ nkXko s/ tgko eoB bJh.

        Gkosh ezgBhnK s/ ftd/;ah ezgBhnK ftueko ;zGt seBheh s/ wkbh ;fj:'r tXkT[D bJh.

 

        gq'c?;aBb s/ ;bkjekoh ;/tktK d/D bJh ;{uBk seBkb'ih s/ Gkos ftu ;'cNt/no ftek; dhnK ;/tktK T[gbpZX eoB bJh gqw[Zy|ro[Zg ezgBhnK d[nkok ;gbkJh ehs/ ikD tkb/ T[sgkdK bJh seBheh ;jkfJsk d/D bJh.

 

        fe;/ ;akyk dcaso B{z f;ZX/ iK nf;ZX/ s"o s/ fBowkD|gqk;?f;zr dhnK rshftZXhnK eoB dh nkfrnk BjhI j?. fe;/ pqKu dcaso B{z Gkos ftu f;e;/ gqeko dhnK gqu{B d/ tgko dhnK rshftZXhnK eoB dh th nkfrnk BjhI j?. pqKu dcasoK B{z ;kbkBk nkXko s/ fe;/ ukoNv neKT[{N?IN gk;'I rshftZXh ;oNhfce/N th n?cHJhHvhHd/ e/Idoh dcaso B{z g/;a eoBk gt/rk. bkG d/ ;kbkBk gq/;aD bJh pqKu dcaso b'VhId/ d;skt/i fe;/ nfXfeqs vhbo B{z d/ ;edk j?.

 

        pqKu dcaso ;Ekfgs eoB dh nkfrnk foiaot p?Ie nkc fJzvhnk d[nkok fdZsh iKdh j? nkoHphHnkJhHfpB? gZso dh SkD phD eod/ ;w/I fpB? gZso ezgBh dk fgZSbk foekov, Gkos Bkb w"i{d tgkoe ;pzXK s/ ezgBh dh wkbh ;fEsh B{z d/ydk j?.        

 
  Gkosh foiaot p?Ie. ;G jZe okyt/I jB
uzrh fdZy fJzNoB?N n?e;gb'oo 5 ns/ T[; s'I tZX 1024 x 768 d/ o?}'fbT{µB "s/